Thời gian vừa qua, UNDP hỗ trợ thực hiện dự án đồng xử lý rác thải nhựa tại nhà máy xi măng Lam Thạch. Đây là một dự án đầu tiên thí điểm về việc đồng xử lý chất thải tại nhà máy xi măng. Kết quả ban đầu là nhà máy xi măng Lam Thạch đã đầu tư thành công hệ thống phục vụ cho đồng xử lý. Nhà máy phải đầu tư các hệ thống phụ trợ, ví dụ như kiểm soát khí thải, quan trắc tự động, sơ chế tiền xử lý trước khi đưa được chất thải vào lò.
Bên cạnh đó, nhà máy cũng đã xử lý thành công chất thải nhựa không thể tái chế ở một số làng nghề, trong đó có làng nghề Tràng Minh, làng nghề Minh Khai ở phía Bắc.
Đại sứ Vương quốc Na Uy Hilde Solbakken đi thăm điểm tập kết rác thải tại nhà máy xi măng Lam Thạch (Ảnh: Ximang.vn)
Trao đổi về quy trình xử lý rác thải nhựa của nhà máy xi măng, ông Hoàng Thành Vĩnh, cán bộ phụ trách kinh tế tuần hoàn của Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) cho biết: Về mặt nguyên tắc, bình thường để mà làm clinker, làm xi măng, cần phải đưa than vào để đốt lò. Thay vì đưa than, người ta đưa chất thải nhựa vào làm nhiên liệu. Ví dụ, bình thường ra phải dùng 1.000 tấn than, bây giờ nhà máy chỉ dùng 700 tấn than còn lại là 300 tấn rác thải nhựa.
Điều này vừa có giá trị là thay cho than, vừa có giá trị về mặt môi trường, giúp giảm thiểu rác thải cho nên cái lợi của đồng xử lý rất lớn.
Dự án thí điểm của UNDP tập trung chủ yếu vào lấy các loại chất thải nhựa không thể tái chế ở các làng nghề với khoảng 200 tấn. Mặc dù là một con số rất khiêm tốn, tuy nhiên, phía nhà máy xi măng sau khi mà họ có được giấy phép, họ đã thu mua chất thải nhựa công nghiệp, như túi ni lông của các công ty nhựa, giày dép da là những rác thải đồng nhất để đưa vào thay thế. Có thời điểm họ đã thay thế đến 35 % lượng nhiên liệu mà họ sử dụng.
Con số 35 % nhiên liệu đầu vào của nhà máy xi măng là cực kỳ lớn, giúp giảm lượng than đi và đồng thời giảm rác. Hai mục tiêu đều đạt được.
Để việc xử lý sau khi đốt không ảnh hưởng đến môi trường, ông Hoàng Thành Vĩnh cho biết, nhà máy xi măng Lam Thạch chỉ xử lý các chất thải nhựa thông thường, không phải chất thải nguy hại. Tuy nhiên, một số nhà máy khác thì được cấp phép xử lý chất thải nguy hại. Do nhiệt độ trong lò nung xi măng là rất lớn lên đến 1.200 độ C nên hoàn toàn tiêu hủy được kể cả các hóa chất nguy hại.
Tuy nhiên khâu kiểm soát khí thải ở phần sau có một chút khác biệt. Ví dụ như là rác thải thông thường, kiểm soát khí thải nhẹ nhàng hơn còn chất thải nguy hại, kiểm sát đằng sau nó sẽ rất cần phải ngặt nghèo.
Rác thải được đưa vào nung tại nhà máy Xi măng Lam Thạch (Ảnh: Ximang.vn)
Tuy nhiên, cái khó khăn lớn nhất trong quá trình triển khai mô hình này là với các dòng rác thải công nghiệp đi từ các nhà máy xí nghiệp rất là đồng nhất. Ví dụ như giày da, dép da chẳng hạn hay là cơ sở sản xuất đồ da, đa phần là những mẩu da thì rất sạch và rất đồng nhất. Nhưng một khi nó đã là rác mà không được phân loại tại nguồn, kiểm soát tại nguồn hiệu quả thì sẽ trở thành những đống rác hỗn hợp, cả hữu cơ, cả đá, thậm chí cả sắt thép, thủy tinh.
Nhà máy xi măng còn bỏ tiền ra để mua chất thải công nghiệp, còn đối với rác thải hiện nay, sự hỗn tạp của rác mang đến nhiều khó khăn cho các nhà máy xi măng và họ phải tốn công để sơ chế và tiền xử lý trước khi đưa vào lò nung, dẫn đến chi phí bị nâng cao.
Hiện nay, nhà máy xi măng phần lớn nhắm đến dòng rác thải công nghiệp. Còn với rác thải hỗn hợp như hiện nay thường họ không lấy hoặc Nhà nước phải trả tiền nhiều tiền thì họ mới xử lý.