Đề xuất lộ trình phát triển công trình xanh, giao thông xanh
Ngày 16/10, Bộ Xây dựng tổ chức tọa đàm chính sách "Giải pháp thúc đẩy công trình xanh, giao thông xanh hướng tới mục tiêu phát triển bền vững". Sự kiện nằm trong khuôn khổ "Tuần lễ Công trình xanh và giao thông xanh Việt Nam năm 2025".
Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh đề nghị tọa đàm tập trung làm rõ khó khăn, vướng mắc và đề xuất giải pháp để phát triển công trình xanh, giao thông xanh.
Phát biểu khai mạc tọa đàm, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh, công trình xanh và giao thông xanh là hai cấu phần quan trọng của phát triển kinh tế xanh, góp phần giảm phát thải và tiết kiệm tài nguyên, đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sống và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Những năm qua, Đảng và Nhà nước quan tâm chỉ đạo ban hành các nghị quyết, nghị định, luật. Bộ Xây dựng đã và đang triển khai nhiều hoạt động để phát triển công trình xanh và giao thông xanh.
Nổi bật là sự kiện "Tuần lễ Công trình xanh" tổ chức thường niên 4 năm qua; xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 phê duyệt "Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí mê-tan của ngành Giao thông vận tải"; ban hành Quyết định số 385/QĐ-BXD ngày 12/5/2022 về Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2022-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy chuẩn QCVN 09 về các công trình xây dựng sử dụng năng lượng hiệu quả…
Đến hết quý III/2025, cả nước có trên 600 công trình xanh, tổng diện tích sàn xây dựng gần 17 triệu m2.
Cả nước có 183.240 ô tô con điện và 974 xe buýt điện đang lưu hành. Hai địa phương dẫn đầu là Hà Nội với 38.445 ô tô con điện và 317 xe buýt điện và TP.HCM với 38.444 ô tô con điện và 507 xe buýt điện. Các địa phương khác như Đà Nẵng, Hải Phòng, Thanh Hóa, Khánh Hòa… ghi nhận sự gia tăng mạnh mẽ
Thứ trưởng đề nghị tọa đàm tập trung làm rõ kết quả đạt được, khó khăn, vướng mắc, đề xuất giải pháp phát triển công trình xanh, giao thông xanh. Giải pháp đẩy mạnh nghiên cứu khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Cách thức huy động và tiếp cận nguồn vốn xanh, tín dụng xanh, cơ chế hỗ trợ để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, đổi mới công nghệ.
"Đề xuất lộ trình phát triển công trình xanh và giao thông xanh đến năm 2030 và định hướng đến năm 2050, bảo đảm tính khả thi, phù hợp điều kiện Việt Nam và gắn kết với cam kết quốc tế", Thứ trưởng nhấn mạnh.
Giảm phát thải khí nhà kính
Phát biểu tại tọa đàm, ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) nhấn mạnh, hệ thống pháp luật và chính sách về công trình xanh, giao thông xanh của Việt Nam khá đầy đủ.
Ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và vật liệu xây dựng phát biểu tại tọa đàm.
Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc như công tác tuyên truyền còn hạn chế; khả năng tiếp cận nguồn tín dụng xanh của doanh nghiệp và nhà đầu tư thấp; thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyên sâu.
Vật liệu xanh, tiết kiệm năng lượng chưa đa dạng chủng loại. Chi phí đầu tư phương tiện xanh còn cao. Cơ chế tài chính, ưu đãi lãi suất chưa đủ mạnh để khuyến khích chuyển đổi quy mô lớn.
Từ thực tiễn đó, ông Thành đề xuất, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật thống nhất, minh bạch về phát triển công trình xanh và giao thông xanh; xây dựng chính sách tín dụng, tài chính ưu đãi cho dự án xanh; đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu.
Tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức của chủ đầu tư, doanh nghiệp, người dân; khuyến khích sử dụng công nghệ, thiết bị, vật liệu tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường.
"Phát triển công trình xanh, giao thông xanh vừa là cơ hội, vừa là trách nhiệm của toàn xã hội, hướng tới tăng trưởng xanh, phát triển bền vững theo tinh thần Kết luận số 70-KL/TW của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia", ông Thành nói.
Trình bày tham luận về tiềm năng giảm phát thải, ứng phó với biến đổi khí hậu trong lĩnh vực giao thông vận tải, ông Lê Văn Đạt, Phó giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, giai đoạn 2014-2023, vận tải hành khách và hàng hóa bằng đường bộ chiếm trên 85% khối lượng vận chuyển.
Cả nước hiện có hơn 7 triệu ô tô, gần 78 triệu xe máy, cùng hàng trăm nghìn phương tiện đường thủy, hàng hải và hàng không; tiêu thụ hơn 95% năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch và phát thải khoảng 45,8 triệu tấn CO2 tương đương (đứng thứ 2 sau ngành công nghiệp).
Đề xuất cho NDC 3.0 (Đóng góp do quốc gia tự quyết định lần thứ ba), theo ông Đạt, lĩnh vực đường bộ, đến năm 2030, nhiên liệu sinh học và năng lượng điện phải thay thế dần năng lượng truyền thống.
Về vận tải đường sắt, điện được đưa vào sử dụng trong đường sắt đô thị từ giai đoạn 2019-2025. Hydrogen được đưa vào sử dụng năm 2040. Đến năm 2050, tỷ trọng đầu máy sử dụng diesel, điện và hydrogen lần lượt đạt 40%, 10% và 50%.
Trong vận tải đường thủy nội địa, điện và hydrogen được sử dụng từ năm 2035, không có sự thâm nhập của các dạng năng lượng xanh khác. Nhiên liệu hàng không bền vững sẽ được đưa vào thị trường từ năm 2035 với 10% thị phần.
Theo bà Nguyễn Thị Tâm, Giám đốc Trung tâm thiết bị, môi trường và an toàn lao động (Viện Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng), đến năm 2030, sản xuất vật liệu xây dựng phấn đấu giảm phát thải ít nhất 15,03% (tương ứng 23,20 triệu tấn CO2). Khi có hỗ trợ của quốc tế thì mục tiêu sẽ giảm ít nhất 20,06% (tương ứng 30,97 triệu tấn CO2 ).
Để thực hiện kế hoạch, bà Tâm cho biết, sẽ nghiên cứu, áp dụng công nghệ mới trong sản xuất vật liệu, sử dụng chất thải, tối ưu hóa quy trình sản xuất, nghiên cứu công nghệ thu hồi carbon.
Đồng thời, nghiên cứu xây dựng các tiêu chuẩn chất thải, vật liệu phát thải carbon thấp; xây dựng hướng dẫn kiểm kê; xây dựng cơ chế tín chỉ carbon, thị trường carbon.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức; tăng cường hợp tác, huy động nguồn lực trong nước và quốc tế.
Đầu tư kinh tế xanh - chìa khóa tăng trưởng bền vững
Ông Tạ Đức Bình, đại diện Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, biến đổi khí hậu đang diễn ra với tốc độ đáng báo động, đòi hỏi hành động quyết liệt từ các nhà hoạch định chính sách và cộng đồng đầu tư.
Trong bối cảnh này, việc huy động đầu tư xanh (gồm năng lượng tái tạo, hạ tầng xanh, giao thông sạch, nông nghiệp thông minh, quản lý rác thải và nước sạch) là chìa khóa để đảm bảo khả năng chống chịu và tăng trưởng dài hạn cho nền kinh tế quốc gia. Các lĩnh vực liên kết với nhau bằng nhu cầu năng lượng, vốn đầu tư và chính sách.
Ông Bình cũng thông tin, Ngân hàng Thế giới ước tính, Việt Nam sẽ cần khoảng 368 tỷ USD vào năm 2040 để đạt mục tiêu giảm phát thải ròng về 0. Nhu cầu tài chính khổng lồ này đi kèm thách thức về huy động vốn và xây dựng năng lực đổi mới, hạ tầng sản xuất và đào tạo nhân lực.
"Việt Nam cần nhanh chóng hoàn thiện hệ sinh thái đầu tư xanh toàn diện, bao gồm cả khung pháp lý, cơ chế ưu đãi hấp dẫn và năng lực giám sát minh bạch, đặt nền móng cho tương lai phát triển bền vững và thịnh vượng", ông Bình nhận định.
Toàn cảnh tọa đàm.
Cũng tại tọa đàm, bà Đỗ Ngọc Diệp, quản lý Chương trình công trình xanh, công trình thích ứng rủi ro khí hậu Việt Nam, Tổ chức tài chính quốc tế (IFC) cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu,nguy cơ tổn thất GDP có thể lên tới 12%, thậm chí 16% trong kịch bản tiêu cực nhất.
Tại Việt Nam, IFC đã giới thiệu các công cụ hỗ trợ ngành Xây dựng, bao gồm: Chương trình chứng nhận công trình xanh EDGE; Bản đồ rủi ro khí hậu và khung đánh giá khả năng chống chịu thiên tai cho công trình; Công cụ phân tích dữ liệu giúp các đô thị thiết lập lộ trình và chương trình hành động giảm phát thải...
Riêng về chứng nhận Công trình xanh EDGE, hiện có hơn 32.000 căn hộ và gần 3.600 căn nhà thấp tầng đạt chứng nhận này.
Theo bà Diệp, các công trình sử dụng năng lượng hiện chiếm 40% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu. Nên việc chuyển đổi sang xây dựng xanh và thích ứng khí hậu là chìa khóa để đạt mục tiêu giảm phát thải và bảo vệ môi trường.
Bà Diệp nhấn mạnh, Việt Nam có nhiều tiềm năng để thúc đẩy mô hình xây dựng xanh và chống chịu khí hậu. IFC cam kết đồng hành cùng Việt Nam trên con đường hướng tới nền kinh tế xanh, bền vững và thích ứng khí hậu.
Tọa đàm cũng diễn ra các phiên đối thoại đa chiều, đề xuất giải pháp đột phá thúc đẩy phát triển công trình xanh, giao thông xanh trên hành trình chuyển đổi năng lượng. Các phiên đối thoại có sự tham dự của lãnh đạo Bộ Xây dựng; lãnh đạo các Sở, ngành TP Hà Nội; chuyên gia và doanh nghiệp.