Xu hướng thiết kế bền vững 2026 - Nhìn từ hệ vật liệu kiến trúc

Các vật liệu không VOC, không formaldehyde, không sử dụng chất kết dính độc hại, có khả năng kháng khuẩn và thân thiện với sức khỏe người dùng đang dần trở thành “tiêu chuẩn mới”, song hành các giải pháp tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải carbon - những xu hướng được dự báo sẽ chi phối mạnh mẽ ngành xây dựng năm 2026.

Vật liệu – Trụ cột quan trọng nhất của kiến trúc bền vững

Trong kiến trúc bền vững, vật liệu không chỉ là thành phần cấu trúc mà còn là dấu ấn môi trường của cả công trình. Lựa chọn vật liệu có thể tác động đến lượng phát thải carbon, mức tiêu hao tài nguyên, chất lượng không khí trong nhà, khả năng tái chế và tuổi thọ vận hành. Vì vậy, lựa chọn vật liệu đang trở thành một quyết định mang tính chiến lược, thay vì chỉ là bước hoàn thiện kỹ thuật như trước đây.

Lựa chọn vật liệu bền vững là một trong những yếu tố chiến lược để xây dựng kiến trúc bền vững. Ảnh: isarch.org

Các tiêu chí then chốt khi lựa chọn vật liệu bền vững trong kiến trúc:

• Hiệu suất năng lượng & vi khí hậu: Tối ưu hóa về hướng tòa nhà, vật liệu có hiệu suất cao: kết hợp kính tiết kiệm năng lượng như kính Low-E, kính Solar Control, tấm cách nhiệt, gạch, bê tông cách nhiệt…
• Carbon và năng lượng thân thiện: Ưu tiên giảm tối đa vật liệu có năng lượng hiện thân cao, tăng cường vật liệu carbon thấp như gỗ, gạch không nung, bê tông khí chưng áp, bê tông tái chế, vật liệu sinh học.
• Tuần hoàn - Tái chế - tái sử dụng: Giảm khai thác tài nguyên nguyên sinh, giảm lượng chất thải rắn và tăng hiệu quả kinh tế tuần hoàn. Đồng thời, ưu tiên các vật liệu tái tạo nhanh như tre, sợi lanh, sợi gai dầu có chu kỳ sinh trưởng nhanh, có thể lưu trữ carbon tự nhiên, đồng thời có khả năng tái tạo trong thời gian ngắn, được ưu tiên để giảm áp lực lên rừng và tài nguyên khoáng sản.
• An toàn cho sức khỏe: Thiết kế bền vững không thể tách rời yếu tố sức khỏe. Lựa chọn vật liệu không VOC, không phát thải độc hại, vật liệu kháng khuẩn, chống nấm mốc, chống ẩm, sơn gốc nước, vật liệu hoàn thiện từ khoáng chất giúp nâng cao sức khỏe cho người dùng.

Chuỗi cung ứng “xanh” – Nền tảng cho công trình bền vững

Một công trình bền vững khi chuỗi cung ứng vật liệu được kiểm soát nghiêm ngặt từ điểm khởi đầu đến khi hoàn thiện. Trong kỷ nguyên ngành xây dựng hướng đến zero-carbon và kinh tế tuần hoàn, việc đảm bảo tính bền vững của vật liệu không chỉ nằm ở sản phẩm cuối mà ở quy trình kiểm soát đầu vào và sản xuất.

Xây dựng hệ sinh thái vật liệu từ khâu lựa chọn nguyên liệu, kiểm soát quá trình sản xuất và tối ưu vận chuyển giúp giảm tác động đến môi trường, nâng cao hiệu quả tài nguyên. Ảnh: Viglacera

Việc xây dựng hệ sinh thái vật liệu xanh khép kín giúp giảm tác động môi trường và nâng cao hiệu quả tài nguyên như:

• Sàng lọc nguyên liệu đầu vào.
• Tối ưu quy trình sản xuất giúp giảm tiêu hao năng lượng.
• Hạn chế phát thải carbon và rác thải công nghiệp.
• Tối ưu vận chuyển, hạn chế lãng phí và tác động đến môi trường.
• Chuỗi cung ứng minh bạch, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như LEED, WELL, EDGE… giúp đảm bảo tính toàn vẹn của vật liệu.

Lựa chọn vật liệu nào cho thiết kế kiến trúc bền vững 2026?

Để xây dựng một công trình bền vững, không chỉ cần vật liệu “xanh” mà cần một hệ sinh thái vật liệu thống nhất, nơi mỗi thành phần hoạt động như một “viên gạch” hình thành nền tảng cho toàn bộ thiết kế. Dưới đây là các nhóm vật liệu tiêu biểu đang và sẽ tiếp tục được sử dụng rộng rãi:

1. Kết hợp xi măng và sơn không độc hại

Năm 2026 không loại bỏ hoàn toàn xi măng mà là tối ưu công thức và quy trình để giảm phát thải trong khi vẫn đảm bảo độ bền kết cấu.

Bên cạnh đó nên lựa chọn các loại sơn không độc hại, chứa hàm lượng VOC rất thấp trong ngưỡng an toàn hoặc bằng 0, không chứa các chất nguy hại như formaldehyde, kim loại nặng hay dung môi độc hại. Điều này giúp hạn chế ô nhiễm không khí trong nhà, bảo vệ sức khoẻ cho người dùng.

2. Ưu tiên vật liệu xanh, dễ dàng tái chế

Trong bối cảnh tài nguyên nguyên sinh ngày càng khan hiếm, các vật liệu tái chế và tái tạo nhanh đang dần chiếm tỷ trọng lớn hơn trong các dự án quy mô vừa và lớn, đặc biệt tại các khu vực đô thị và công trình du lịch - nghỉ dưỡng.

Nhóm vật liệu này giúp giảm khai thác tài nguyên, góp phần giảm phát thải carbon và hướng đến vòng đời tuần hoàn. Các vật liệu tái tạo nhanh như tre nứa sinh trưởng nhanh, có thể hấp thụ được lượng CO2 cao. So với gỗ tự nhiên, tre có chu kỳ khai thác ngắn hơn và không cần chặt phá rừng lâu năm, đồng thời sở hữu cường độ chịu lực tốt, được ứng dụng trong đa dạng kết cấu.

Vật liệu tre giảm bớt tác động đến môi trường tự nhiên, tạo nên sự hấp dẫn riêng biệt cho mỗi công trình. Ảnh: Kienviet

Ngoài tre, các vật liệu tái chế như gỗ tái chế, kim loại, kính tái chế hay vật liệu composite sinh học cũng dần chiếm “thị phần” trong vật liệu bền vững nhờ tận dụng phế thải công nghiệp và xây dựng, tiết kiệm năng lượng sản xuất và hạn chế phát thải nhà kính. Những vật liệu này khi được xử lý bằng công nghệ hiện đại vẫn đảm bảo độ bền, an toàn sức khỏe và đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ của công trình đương đại.

3. Kính tiết kiệm năng lượng Low-E và Solar Control

Kính Low-E được thiết kế để giảm thất thoát nhiệt ra bên ngoài nhờ lớp phủ đặc biệt có hệ số phát xạ thấp. Tiêu biểu kính Low-E của Viglacera có hệ số phát xạ Ɛ ≤ 0.04, tương ứng với khả năng phản xạ tới 99% tia hồng ngoại. Kính Solar Control giúp giảm hấp thụ nhiệt từ ánh sáng mặt trời trong khi vẫn đảm bảo ánh sáng tự nhiên và tính thẩm mỹ. Với sự đa dạng chủng loại, màu sắc, kính Solar Control là lựa chọn lý tưởng cho các tòa nhà văn phòng, trung tâm thương mại hoặc các công trình dân dụng.

Resort Swisstouches La Luna Nha Trang sử dụng kính Solar Control xám, không chỉ đảm bảo cách nhiệt mà còn giữ được tính thẩm mỹ. Ảnh: Viglacera

Đại học Văn Lang cơ sở 3 sử dụng kính Solar Control. Ảnh: Viglacera

4. Bê tông khí chưng áp - vật liệu nhẹ, an toàn, hiệu suất cao

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và yêu cầu giảm tải kết cấu, bê tông khí chưng áp ngày càng được xem là vật liệu chiến lược cho các công trình cao tầng và tổ hợp đa chức năng.

Vật liệu này có đặc tính cách âm, chịu nhiệt tốt, chống cháy với độ giới hạn chịu lửa EL lên tới 240 phút, độ co khô <0,2 mm/m, có thể sử dụng trong các tường ngăn căn hộ, tường ngăn phòng, đảm bảo an toàn cho công trình, đặc biệt các công trình đô thị hiện đại. Một số dự án sử dụng bê tông khí chưng áp như dự án Khách sạn Hyatt Quảng Ninh, Tòa tháp Luxury Quy Nhơn, Khách sạn Marriott Đà Nẵng, Flamingo Cát Bà, Dolce Penisola Quảng Bình, Tổ hợp nghỉ dưỡng Wyndham Thanh Thuỷ sử dụng bê tông khí Viglacera…

Tổ hợp nghỉ dưỡng Wyndham Thanh Thủy sử dụng bê tông khí Viglacera, đảm bảo an toàn, tối ưu nguồn tài nguyên và mang lại sự bền vững cho công trình. Ảnh: Viglacera

5. Gạch công nghệ cao - Vật liệu hoàn thiện bền vững

Trong xu hướng kiến trúc bền vững, gạch công nghệ cao như gạch porcelain đang trở thành lựa chọn thay thế ưu việt cho vật liệu tự nhiên như đá, gỗ - vốn đòi hỏi khai thác tài nguyên lớn và khó tái tạo. Với quy trình kiểm soát chặt chẽ, vòng đời sử dụng dài, không phát thải độc hại và dễ tái chế, các loại gạch, đá công nghệ cao này đáp ứng hầu hết các tiêu chí của một vật liệu hoàn thiện bền vững.

Công trình Apec Mandala Wyndham Mũi Né Bình Thuận sử dụng gạch ốp lát Viglacera đáp ứng các tiêu chuẩn về UL GreenGuard về hạn chế VOC trong nội thất Ảnh: Viglaceratitles

Porcelain không chỉ là gạch ốp lát mà là nền tảng vật liệu để phát triển nhiều dòng sản phẩm hoàn thiện cao cấp, từ gạch vân đá, vân gỗ, gạch khổ lớn, gạch ngoài trời đến đá nung kết. Nhờ độ bền cao, an toàn sức khỏe và thân thiện môi trường, porcelain đang trở thành vật liệu chủ lực trong kiến trúc hiện đại và các công trình hướng tới tiêu chuẩn xanh - bền vững.

Trong đó, porcelain được sản xuất từ các khoáng chất tinh luyện như đất sét tinh khiết, kaolin, feldspar và thạch anh, được nung ở nhiệt độ rất cao tạo nên cấu trúc đặc biệt, có độ bền cơ học lớn, độ hút nước cực thấp. Từ đó tăng khả năng chịu lực, chịu nhiệt tốt, ổn định màu sắc, chống thấm, chống ẩm, chống rêu mốc vượt trội hơn so với các dòng gạch ốp lát thông thường.

Các ứng dụng từ vật liệu porcelain trong vật liệu hoàn thiện như:

• Gạch ốp lát porcelain: Khả năng chịu lực tốt, chống mài mòn, ổn định trong khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, tuổi thọ cao giúp giảm nhu cầu thay thế và hạn chế phát thải trong vòng đời sử dụng, đồng thời an toàn cho sức khỏe nhờ không phát thải VOC.
• Gạch vân gỗ: Mô phỏng thớ và màu sắc gỗ tự nhiên, khắc phục các nhược điểm như cong vênh, mối mót, thấm nước, góp phần giảm khai thác gỗ tự nhiên, phù hợp với các không gian yêu cầu tính bền vững lâu dài.
• Gạch porcelain mô phỏng đá tự nhiên: Tái hiện vân đá marble, granite, limestone sống động đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ của các công trình cao cấp. Với độ ổn định cao, thích ứng tốt trong điều kiện ngoài trời và dễ bảo dưỡng góp phần gia tăng tuổi thọ và hiệu quả khai thác công trình.
• Tấm porcelain khổ lớn: Ứng dụng công nghệ tiên tiến Sacmi Continua+ tạo nên bề mặt liền mạch, chống cháy, chịu nhiệt, không thấm nước, dễ vệ sinh, không chỉ mang lại vẻ đẹp sang trọng mà còn giúp kéo dài tuổi thọ công trình.
• Đá nung kết không chứa độc (VOC-free): Được sản xuất với hàm lượng hóa chất gần như bằng 0, bề mặt gần như phẳng tuyệt đối, chịu nhiệt tốt, chống bám bẩn. Đây được xem là sản phẩm xanh từ khâu sản xuất khi nguồn năng lượng tiêu thụ cho việc cản bề mặt chỉ bằng 1/6 so với công nghệ sản xuất cũ.

Tại Bảo tàng lịch sử quân sự Việt Nam, gạch Viglacera thể hiện độ ổn định màu sắc và độ bền trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt, đảm bảo tính bền vững và thẩm mỹ

6. Chọn lựa thiết bị vệ sinh đồng bộ hoàn thiện cho phòng tắm

​​Trong xu hướng thiết kế vật liệu bền vững lấy con người làm trung tâm, lựa chọn hệ thống thiết bị vệ sinh đồng bộ không chỉ dừng lại ở yếu tố thẩm mỹ mà còn chú trọng đến sức khoẻ và hiệu quả sử dụng lâu dài. Đây là những giải pháp tối ưu, góp phần hoàn thiện không gian phòng tắm tiện nghi, hiện đại, thân thiện với môi trường.

Hệ thống thiết bị vệ sinh, lavabo với sứ kháng khuẩn; Công nghệ xả tiết kiệm nước tích hợp hàng loạt tính năng hiện đại, an toàn như nắp bàn cầu tự động đóng mở, bảng điều khiển tiện lợi, xả tự động cùng hệ thống vòi xả không chạm, không lo lây nhiễm chéo mang đến sự thoải mái khi sử dụng, đồng thời đề cao yếu tố sức khỏe và bền vững môi trường.

Hệ thống thiết bị vệ sinh tích hợp nhiều công nghệ thông minh, an toàn cho người dùng, tiết kiệm nước là xu hướng trong thiết kế vật liệu bền vững, nâng cao trách nhiệm với môi trường và đảm bảo người dùng được tận hưởng, trải nghiệm công nghệ trọn vẹn. Ảnh: Viglacera

Hay hệ thống sen - vòi ứng dụng công nghệ phủ PVD, mang đến trải nghiệm tiện nghi, khỏe mạnh, an tâm: Khả năng chống ăn mòn cao gấp 5-10 lần so với mạ truyền thống, chống rỉ sét, bám cặn canxi, an toàn cho sức khỏe người dùng, thân thiện với môi trường.

Bên cạnh đó,các tính năng hiện đại chú trọng đến sự an toàn của người dùng như chế độ tự động ngắt, khóa nhiệt độ, tay sen massage nhiều chế độ, đầu vòi cảm ứng là những yếu tố hướng đến thiết kế an toàn, bền vững.

Xu hướng thiết kế vật liệu bền vững không chỉ phản ánh nhu cầu giảm tác động đến môi trường mà còn thúc đẩy đổi mới sáng tạo, định hình hệ sinh thái vật liệu thống nhất: an toàn, tiết kiệm năng lượng, vòng đời dài hạn và có thể tái chế. Bằng cách lựa chọn và kết hợp vật liệu thông minh, các kiến trúc sư, nhà thiết kế và chủ đầu tư đang góp phần xây dựng một tương lai hài hòa giữa con người, công nghệ và thiên nhiên.