Ít sản phẩm vật liệu xây dựng minh bạch thông tin bền vững

Thông tin được bà Nguyễn Thị Thùy Linh, Nghiên cứu viên từ Trung tâm Thiết bị, Môi trường và An toàn lao động, Viện Vật liệu Xây dựng chia sẻ tại hội thảo "Vật liệu Xây dựng Xanh – Nền tảng cho Dự án Bền vững" tại TP HCM sáng 24/10.

Phát triển dựa trên phương pháp Đánh giá Vòng đời sản phẩm (LCA), EPD là công cụ giúp doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn môi trường, minh bạch thông tin sản phẩm, thúc đẩy sản xuất xanh và giảm phát thải carbon, theo bà Linh.

Tính đến đầu 2023, toàn cầu có ít nhất 130.000 EPD các sản phẩm xây dựng, với hơn 40.000 sản phẩm sử dụng EPD theo chuẩn châu Âu (EN 15804). Thái Lan, Ấn Độ, Brazil, Trung Quốc đã triển khai mạnh EPD để tăng cạnh tranh.

Trong khi, hệ thống EPD quốc tế mới ghi nhận 44 báo cáo EPD của doanh nghiệp Việt, với 38 thuộc lĩnh vực vật liệu xây dựng như thép, xi măng, sơn, tấm vách. "Nếu không có EPD, sản phẩm vật liệu Việt Nam không thể tham gia các dự án xanh quốc tế, dẫn đến mất cơ hội kinh doanh", bà nhận định.

Ngành xây dựng góp 39% tổng lượng phát thải khí nhà kính và dùng 50% tài nguyên thiên nhiên. Bà Aditi Chitnis, chuyên gia tại công ty công nghệ khử carbon ngành xây dựng One Click LCA cho biết carbon hàm chứa trong ngành xây dựng đang tăng nhanh, đặc biệt tại châu Á và châu Phi. Carbon hàm chứa là lượng CO₂ phát thải trong suốt quá trình sản xuất, vận chuyển, xây dựng và thải bỏ vật liệu.

Để giải quyết, LCA và EPD đang trở thành yêu cầu bắt buộc trong các dự án lớn, các chương trình chứng nhận công trình xanh và các quy định thương mại quốc tế như CBAM của EU. "Thực hiện LCA và có EPD không chỉ giúp nhà sản xuất tuân thủ các quy định mà còn nổi bật trên thị trường, giành được nhiều dự án hơn", bà Aditi Chitnis nói.

Các chuyên gia cho biết chưa có nhiều sản phẩm vật liệu xây dựng sản xuất tại Việt Nam áp dụng hai công cụ này vì một số rào cản. "Doanh nghiệp thiếu nhận thức, nhân lực và nguồn lực tài chính để thực hiện EPD", bà Linh nói.

Ông Douglas Lee Snyder, Giám đốc điều hành VGBC nói trước đây chi phí thực hiện EPD cho một sản phẩm dao động từ 10.000–20.000 USD và hiện đã giảm xuống khoảng 5.000 USD. "Chi phí này vẫn buộc các nhà sản xuất cân nhắc kỹ, nhất là khi họ có tới hàng trăm sản phẩm", ông chỉ ra.

Để giúp doanh nghiệp tăng tốc triển khai LCA và EPD, tránh bị bỏ lại trong thị trường vật liệu xây dựng xanh, Việt Nam đã và đang xây dựng khung pháp lý hỗ trợ, chủ yếu thông qua việc nội địa hóa các tiêu chuẩn quốc tế, theo bà Linh.

Tuy nhiên, vẫn chưa đủ tiêu chuẩn quốc gia và hướng dẫn chi tiết về LCA và EPD phù hợp điều kiện trong nước cho lĩnh vực vật liệu xây dựng. Đến nay, EPD được xác định là trọng tâm của hệ thống tuyên bố môi trường (Loại III) nhưng các tiêu chuẩn quốc tế chi tiết về EPD như ISO 21930 và EN 15804 của châu Âu chưa được chuyển đổi thành tiêu chuẩn Việt Nam.

Trong bối cảnh các loại chứng nhận EPD quốc tế có phi phí cao, ông Douglas Lee Snyder cho biết VGBC đã cung cấp chứng nhận Sản phẩm Xanh LOTUS (LGP), dùng được trong các hệ thống chứng nhận công trình xanh LOTUS, Green Mark, LEED mà mà doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng có thể tham gia.

Ông Nguyễn Hữu Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết Việt Nam cam kết giảm gần 80 triệu tấn khí nhà kính lĩnh vực vật liệu xây dựng trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) 2022. Ông cho hay Bộ đang xây dựng kế hoạch thực hiện NDC 2022 với nhiều giải pháp để giảm nhẹ phát thải khí nhà kính 2030.