Siêu vật liệu là gì? Những đổi mới trong kiến trúc từ vô hình âm thanh đến bảo vệ chống động đất
Sản phẩm 11:30 - 17/08/2025
Tương lai của ngành kiến trúc ẩn chứa vô vàn tiềm năng. Một trong những cải tiến là khả năng làm cho các công trình trở nên vô hình về mặt âm thanh, hấp thụ năng lượng động đất, hoặc thu thập điện từ âm thanh xung quanh. Những đặc tính này có thể giúp định nghĩa lại chức năng và tính bền vững của các tòa nhà. Các kiến trúc sư và nhà khoa học đang đi đầu trong sáng tạo này. Điều làm cho điều này trở nên khả thi chính là siêu vật liệu, một phương pháp thay thế để thiết kế những tòa nhà tốt.
Siêu vật liệu là vật liệu tổng hợp tổng hợp với cấu trúc thể hiện những đặc tính thường không có ở vật liệu tự nhiên. Không giống như các vật liệu truyền thống được đặc trưng bởi thành phần hóa học, siêu vật liệu sở hữu những đặc tính độc đáo nhờ cấu trúc bên trong. Những vật liệu kỹ thuật này được thiết kế ở cấp độ vi mô để điều khiển sóng, cho phép chúng được thiết kế để đáp ứng các phản ứng mong muốn với rung động, âm thanh hoặc sóng ánh sáng.
Chế tạo vật liệu
Ứng dụng dễ thấy nhất của nó nằm ở khả năng kiểm soát âm thanh. Cách âm truyền thống dựa vào các vật liệu dày và nặng có khả năng hấp thụ sóng âm. Mặt khác, siêu vật liệu âm thanh có thể chuyển hướng hoàn toàn sóng âm, khiến tòa nhà trở nên “vô hình về mặt âm thanh”. Các vật liệu này có thể được phát triển để nhắm mục tiêu chính xác các tần số, giúp loại bỏ hiệu quả các loại ô nhiễm tiếng ồn cụ thể.
Trong môi trường xây dựng, siêu vật liệu âm thanh có thể được ứng dụng trong nhiều loại không gian, chẳng hạn như không gian bệnh viện để loại bỏ tần số tiếng ồn của thiết bị y tế, hoặc các tòa nhà chung cư giúp ngăn tiếng ồn giao thông. Khi các thành phố ngày càng đông đúc và ô nhiễm tiếng ồn trở thành mối lo ngại về sức khỏe cộng đồng, siêu vật liệu có thể mở ra một hướng đi đầy hứa hẹn. Nghiên cứu chỉ ra rằng những vật liệu này có thể giảm tiếng ồn vượt trội với cấu hình mỏng hơn so với các phương pháp truyền thống, từ đó giải phóng không gian nội thất đồng thời tăng cường sự thoải mái về âm thanh.
Siêu vật liệu cũng có ứng dụng thực tế nhờ khả năng điều khiển sóng địa chấn, mở ra một phương pháp giúp các tòa nhà ứng phó với thiên tai. Vật liệu xây dựng được thiết kế có thể hấp thụ và phân tán năng lượng động đất để bảo vệ các công trình bằng cách được điều chỉnh để chống lại các tần số động đất cụ thể.
Trận động đất Izmit ngày 17/8/1999 mạnh 7,4 độ richter
Sự đổi mới này có thể giúp các thiết kế chống động đất trở nên dễ tiếp cận và tiết kiệm chi phí. Các phát minh trong lĩnh vực này đang trở nên sinh lời, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu làm gia tăng tần suất và cường độ của thiên tai. Khả năng cải tạo các tòa nhà hiện có bằng các thành phần siêu vật liệu có thể mang lại sự đổi mới cho an toàn địa chấn ở các khu vực dễ bị tổn thương trên toàn thế giới.
Có khả năng phản ứng với sóng điện từ, siêu vật liệu cũng cho phép kiểm soát ánh sáng và nhiệt. Chúng lọc chọn lọc bức xạ mặt trời, chuyển hướng ánh sáng tự nhiên và điều chỉnh các đặc tính nhiệt theo thời gian thực. Đối với các kiến trúc sư, điều này mang đến cơ hội trong các chiến lược chiếu sáng ban ngày tiên tiến, giúp giảm sự phụ thuộc vào hệ thống HVAC cơ học đồng thời nâng cao sự thoải mái cho người sử dụng.
Cấu hình mảng siêu vật liệu có chiết suất âm
Các nhà nghiên cứu tại MIT đã phát triển các loại sợi có khả năng thay đổi đặc tính theo nhiệt độ, có khả năng tạo ra các loại vải tự động thích ứng với điều kiện thời tiết. Những cải tiến khác bao gồm vật liệu phát sáng mạnh hơn dưới áp lực cơ học để cung cấp phản hồi theo thời gian thực về tình trạng kết cấu. Những tính năng thích ứng này có thể chuyển đổi phương pháp bảo trì tòa nhà từ phương pháp phản ứng sang phương pháp dự đoán. Sự chuyển đổi này từ các thành phần thụ động sang hệ thống chủ động mang lại khả năng kiểm soát và độ chính xác cho thiết kế tòa nhà.
Các nhà nghiên cứu tại MIT đã phát triển các loại sợi có khả năng thay đổi đặc tính theo nhiệt độ, có khả năng tạo ra các loại vải tự động thích ứng với điều kiện thời tiết. Những cải tiến khác bao gồm vật liệu phát sáng mạnh hơn dưới áp lực cơ học để cung cấp phản hồi theo thời gian thực về tình trạng kết cấu. Những tính năng thích ứng này có thể chuyển đổi phương pháp bảo trì tòa nhà từ phương pháp phản ứng sang phương pháp dự đoán. Sự chuyển đổi này từ các thành phần thụ động sang hệ thống chủ động mang lại khả năng kiểm soát và độ chính xác cho thiết kế tòa nhà.
Tường được in 3D
Việc ứng dụng rộng rãi siêu vật liệu trong kiến trúc có thể gây ra những tác động về môi trường và xã hội. Bằng cách tạo điều kiện cho các cấu trúc thích ứng, những khối xây dựng mới này có thể giảm lượng khí thải carbon trong xây dựng và kéo dài tuổi thọ của các công trình.
Ngoài ra, khả năng cải tạo các công trình hiện có bằng các thành phần siêu vật liệu có thể giúp bảo tồn các di sản văn hóa đồng thời nâng cấp chúng theo tiêu chuẩn an toàn và tiện nghi hiện đại. Về mặt xã hội, môi trường âm thanh và nhiệt độ được cải thiện có thể nâng cao phúc lợi, đặc biệt là ở các khu vực đô thị, nơi tiếng ồn và nhiệt độ khắc nghiệt ảnh hưởng đến cư dân.
Nhà nghe mưa (Rain hearing Pavilion)
Việc giải quyết những thách thức phía trước đòi hỏi sự hợp tác giữa các nhà khoa học vật liệu, kỹ sư và kiến trúc sư . Các quy chuẩn xây dựng sẽ cần được cập nhật, quy trình sản xuất phải được mở rộng, và các chuyên gia sẽ cần được đào tạo lại. Những lợi ích tiềm năng khiến những thách thức này trở nên xứng đáng để đương đầu, miễn là chúng thúc đẩy kiến trúc bền vững và thân thiện với môi trường.