Nhà tre nổi và Chuỗi nhà ở nhỏ theo Mô-đun
Sản phẩm 10:47 - 20/01/2025
Từ năm 2008, tôi bắt đầu nghĩ về chuỗi nhà ở diện tích nhỏ (36-40m2) với mặt bằng hình vuông, nhằm đáp ứng Nhu cầu an sinh của con người (cảm giác yên tâm, an toàn, có việc làm, chỗ ở, …).
Đây sẽ là kiểu nhà ở có thể ứng dụng linh hoạt: Cho người dân ở những vùng bị thiên tai (bị mất nhà / phải sống chung với lũ lụt), ở khu vực nông thôn và ngoại thành (bị mất đất / bị thu hẹp diện tích bởi tác động của đô thị hóa). Ngôi nhà (cho một gia đình) có thể xây dựng độc lập / xen cấy, tạo thành nhóm nhà / nhân rộng thành khu dân cư ở ba dạng địa hình: Miền núi (nhà sàn), đồng bằng, miền sông nước (nhà nổi).
Chúng tôi đề ra nguyên tắc về cấu trúc “3 trong 1”:
• Cấu trúc tạo hình 3 thành phần: Bộ khung (kết cấu chịu lực) + hệ bao che (vỏ kép / hai lớp vật liệu có khoảng đệm) + phần sử dụng (sàn, cầu thang, đồ đạc, … );
• Cấu trúc sử dụng (tối thiểu) 3 tầng: Nền + sàn + mái (ba kiểu mái nhà sinh lợi – canh tác nông nghiệp, sản xuất năng lượng, thu nước mưa) nhằm tiết kiệm diện tích chiếm đất / nước;
• Cấu trúc bao che 3 lớp: Mặt ngoài + khoảng đệm + mặt trong (-> chống nóng, chống thấm, thông gió, cách nhiệt, sử dụng).
Cấu trúc “3 trong 1”
Dự án đầu tiên được hiện thực hóa sau 5 năm ấp ủ là Tổ Ấm Nở Hoa (Blooming Bamboo Home, 2008-2013), chúng tôi đảm nhiệm vai trò vừa là nhà tài trợ một phần (chủ đầu tư), vừa là người thiết kế và vừa là nhóm thi công.
Tiếp đến là ngôi nhà Tổ Khuyến nông ở Quảng Ninh (2017), nhà ở Hải Dương (2019), nhà ở Ninh Bình (2021),… lần lượt hoàn thành.
Trước đó, năm 2015 tôi vẫn tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện giải pháp nhà nổi mà Tổ Ấm Nở Hoa để lại – với mẫu nhà nổi bằng tre dành cho người dân ở vùng đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL). Cho đến cuối năm 2021, mặc dù thiết kế đã sẵn sàng từ lâu nhưng chúng tôi vẫn chưa có cơ hội nào để thực hiện nó.
Tổ Khuyến năng – sử dụng năng lượng mặt trời tái tạo(2021)
Đến đầu năm 2022, một giám tuyển cấp cao của Bảo tàng Nghệ thuật Leeum đã mời tôi tham dự cuộc triển lãm đặc biệt Cloud Walkers cùng với 25 nghệ sĩ nổi bật khác ở Châu Á: KTS Kengo Kuma (Nhật Bản), Samson Young (HongKong),… Leeum Museum of Art là bảo tàng khá đặc biệt ở Hàn Quốc do 3 kiến trúc sư lừng danh phối hợp thiết kế: Mario Botta, Jean Nouvel, Rem Koolhass. Bảo tàng và Quỹ Văn hóa Samsung sẽ tài trợ toàn bộ chi phí liên quan đến công việc của tôi trong suốt thời gian thực hiện tác phẩm ở Việt Nam và Hàn Quốc. Và tôi đã quyết định hiện thực hóa hai phiên bản của ngôi nhà nổi sau 7 năm đề xuất ý tưởng, là Nhà tre nổi (ở Quốc Oai) và Nhà tre nổi 2 (ở Phú Xuyên). Nguyên mẫu Nhà tre nổi được tháo ra rồi chuyển sang Bảo tàng Nghệ thuật Leeum lắp lại và trưng bày trong vòng 5 tháng sau đó.
HOUSE: Ngôi nhà là Cách sử dụng tuỳ chọn của con người / Human’s Optional USE (2020)
Nhà tre nổi (Floating Bamboo House) là mẫu nhà dành cho người dân vùng sông nước Việt Nam, đặc biệt là ĐBSCL. Đây là kiểu nhà ba gian mới, được dựng lên từ những thanh tầm vông (đường kính d=3-4,5cm, dài 3m & 6m) liên kết đơn giản với nhau bằng chốt & dây buộc. Ngôi nhà được bao che (bên ngoài) và ngăn chia (bên trong) bằng vật liệu nhẹ (tấm cót ép tre, lá, tôn, phên tre,..), mái nhà lớn để thu gom nước mưa và khai thác năng lượng mặt trời. Hệ cửa đóng mở linh hoạt góp phần giúp ngôi nhà đủ khỏe khi gặp thời tiết bất lợi, đồng thời tạo nên sự nhận diện đặc trưng – như những bông hoa giữa mùa nước nổi.
Nhà tre nổi trên mặt nước nhờ hệ thống thùng phuy nhựa buộc vào dưới sàn, ở giữa là các thùng dự trữ nước ngọt và thùng làm bể tự hoại. Ngôi nhà có mặt bằng hình vuông (6m x 6m), có hai tầng sử dụng và có thể nối dài thêm để tăng diện tích sử dụng. Khi gỡ bỏ các tấm sàn tầng hai thì ngôi nhà sẽ trở thành một không gian thông thóang (làm nhà cộng đồng, lớp học, thư viện,…) gợi nhắc đến mái nhà Rông, mái Đình – một nơi chốn đặc trưng của người Việt đã có từ lâu đời. Trong tương lai sẽ hình thành những quần cư nổi yên bình khi nhiều ngôi nhà được kết nối với nhau qua những sân chơi nổi, bè trồng rau, nuôi cá,..
Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất thế giới do biến đổi khí hậu, khi mực nước biển (được dự báo) dâng lên 1m sẽ khiến cho 47% diện tích ĐBSCL và 13% diện tích đồng bằng sông Hồng bị ngập nước, làm ảnh hưởng trực tiếp đến 20-30 triệu người dân. Trong bối cảnh đó, Nhà tre nổi hy vọng sẽ là một giải pháp hữu ích giúp cho hàng triệu gia đình nghèo có thể sớm tự tay tạo dựng được chỗ ở ổn định và an toàn, thích ứng với kịch bản xấu nhất của biến đổi khí hậu.
KTS Đoàn Thanh Hà
Sáng lập H&P Architects