Thị trường nội địa gặp nhiều thách thức
Trong năm 2022 vừa qua, ngành xi măng vừa có thêm hai dây chuyền đi vào sản xuất là xi măng Đại Dương 1 (tháng 7/2022, công suất 2,3 triệu tấn/năm); xi măng Long Sơn 4 (tháng 9/2022, công suất 2,5 triệu tấn/năm).
Ngoài ra, theo kế hoạch năm 2023 sẽ có thêm hai dây chuyền mới đi vào vận hành, gồm xi măng Xuân Thành 3 (công suất 4,5 triệu tấn/năm), xi măng Long Thành (2,3 triệu tấn/năm). Dự kiến nguồn cung xi măng sẽ đạt khoảng 120,7 triệu tấn, trong khi nhu cầu tiêu thụ xi măng trong nước dự báo chỉ ở mức 63 - 65,5 triệu tấn. Như vậy, thách thức lớn của ngành xi măng hiện tại là tình trạng mất cân đối cung - cầu.
Hiện tại, xây dựng dân dụng vẫn là phân khúc tiêu thụ xi măng chính ở Việt Nam. Do vậy, tiêu thụ trong ngành vẫn chịu ảnh hưởng và phụ thuộc đáng kể từ thị trường bất động sản.
Trong khi đó, thị trường bất động sản vẫn tiếp tục được dự báo sẽ còn nhiều khó khăn, xây dựng dân dụng phục hồi chậm; các công trình, dự án cũng chậm triển khai, điều này khiến thị trường tiêu thụ xi măng tiếp tục gặp trở ngại và hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp bị ảnh hưởng đáng kể. Thậm chí, nhiều đơn vị sản xuất xi măng đã phải thực hiện dừng lò nung, giảm năng suất chạy lò, kết hợp sửa chữa thiết bị, để giảm tải áp lực về tiêu thụ khi thị trường xi măng trong nước và xuất khẩu còn trầm lắng.
Áp lực từ thị trường xuất khẩu
Được biết, tình hình xuất khẩu xi măng của Việt Nam những tháng gần đây đã sụt giảm mạnh do sự suy yếu của lĩnh vực bất động sản dân dụng tại Trung Quốc vốn chiếm tới 30 - 35% tổng tiêu thụ xi măng của quốc gia này. Đây là nguyên nhân chính khiến sản lượng clinker, xi măng xuất khẩu của Việt Nam suy giảm.
Trong khi đó, các nước nhập khẩu xi măng, clinker chính của Việt Nam tiếp tục thực hiện nhiều chính sách bảo hộ sản xuất xi măng trong nước, áp dụng hàng rào kỹ thuật thương mại, giá cước vận chuyển cao gây khó khăn cho doanh nghiệp. Theo đó, tổng lượng xuất khẩu xi măng, clinker trong năm 2022 chỉ đạt 31,7 triệu tấn, giảm 29% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ngoài ra, theo Nghị định số 101/2021/NĐ-CP ngày 15/11/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 122 và Nghị định số 57 từ ngày 1/1/2023, sẽ điều chỉnh tăng thuế xuất khẩu đối với mặt hàng clinker từ 5% lên 10% nhằm hạn chế xuất khẩu sản phẩm dùng nhiều nguyên liệu, nhiên liệu và tài nguyên khoáng sản không tái tạo.
Khi thuế, chi phí tăng lên, giá xuất khẩu sẽ trở nên đắt đỏ hơn, các quốc gia nhập khẩu mặt hàng này sẽ càng phải cân nhắc nhiều hơn để lựa chọn nhập khẩu từ quốc gia nào có giá thành hợp lý nhất. Điều này dự báo kênh xuất khẩu trong những năm tiếp theo không có nhiều cơ hội tăng trưởng.
Tình trạng cung vượt cầu đã đặt các doanh nghiệp sản xuất xi măng trước sự cạnh tranh gay gắt cả về chất lượng và giá thành trong việc tiêu thụ sản phẩm. Điều này không chỉ ở thị trường xuất khẩu, mà còn ở cả thị trường tiêu thụ nội địa.
Do vậy, mỗi doanh nghiệp cũng cần xây dựng và lựa chọn cho mình phương án chạy lò hiệu quả nhất, đồng thời gắn phương án sản xuất với kịch bản kinh doanh tiêu thụ sản phẩm để chủ động, linh hoạt, ứng phó kịp thời tình hình mới.