Rút ngắn 10 tháng thời gian cấp phép
Khoảng 2/3 thời gian của năm 2025 qua đi, Công ty CP Tập đoàn Thành Huy (Tập đoàn Thành Huy) thêm một lần để lại dấu ấn đặc biệt trên đại công trình cao tốc "xương sống" của cả nước.
Thời gian cấp phép mỏ đất đắp được rút ngắn, Tập đoàn Thành Huy đã nhanh chóng tăng tốc các hạng mục, góp phần đưa dự án cao tốc đoạn Hàm Nghi - Vũng Áng về đích sớm.
Sau tuyến cao tốc QL45 - Nghi Sơn được đưa vào khai thác cách đây khoảng 2 năm, tháng 4/2025, Tập đoàn Thành Huy tiếp tục cùng các nhà thầu chạy đua, hoàn thành cao tốc đoạn Bãi Vọt - Hàm Nghi sớm hơn 9 tháng so với kế hoạch ký kết tại hợp đồng, góp phần nối thông tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đến Hà Tĩnh (tính tại thời điểm đưa tuyến vào khai thác).
"Một trong những "bàn đạp" tạo đà cho dự án về đích sớm chính là việc thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ theo Nghị quyết số 106/2023/QH15 của Quốc hội, đặc biệt là chính sách đặc thù về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng, giao mỏ trực tiếp cho nhà thầu khai thác", ông Bùi Đình Ước, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Thành Huy nói.
Đảm nhận thi công 4km tuyến chính thuộc gói thầu 11-XL dự án Hàm Nghi - Vũng Áng, ông Ước cho biết, theo tính toán, vật liệu đất đắp nền đường khi ấy cần khoảng 1 triệu m3.
Đáp ứng nhu cầu, Thành Huy đã làm hồ sơ xin cấp phép mỏ đất Cẩm Quan theo cơ chế đặc thù.
"Thủ tục xin cấp phép rất thuận lợi. Bắt đầu thực hiện thủ tục từ tháng 10/2023, đến tháng 4/2024, chúng tôi đã được cấp có thẩm quyền cấp bản xác nhận, thời gian thực hiện rút ngắn một nửa so với quy trình thông thường"
Cầm bản xác nhận trong tay, nhà thầu nhanh chóng triển khai các hạng mục công việc khác như: hỗ trợ GPMB, chuyển đổi mục đích sử dụng rừng… để tiếp cận khai thác mỏ, nhanh chóng đưa vật liệu về công trường", ông Ước chia sẻ.
Là 1 trong 21 dự án được áp dụng chính sách đặc thù về về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường theo Nghị quyết 106 của Quốc hội, theo ông Mạc Văn Nghiệp, Giám đốc điều hành dự án cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn, hiện tại, dự án cũng đã được cấp 1 mỏ đất với thời gian thực hiện thủ tục chỉ mất chưa đầy 2 tháng thay vì mất cả năm nếu thực hiện theo quy trình thông thường.
Đánh giá về tình hình giao mỏ vật liệu thông thường cho các nhà thầu thi công dự án công trình đường bộ theo cơ chế đặc thù, Bộ Xây dựng cho biết, theo quy định của Luật Khoáng sản số 60/2010/QH12 và Nghị định số 158/2016/NĐ-CP, thẩm quyền thăm dò, cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường thuộc các địa phương.
Thực tế, trong thời gian dài, các mỏ đang khai thác theo cơ chế thương mại do các địa phương cấp phép chủ yếu phục vụ cho nhu cầu các dự án của địa phương, công suất khai thác khá hạn chế; khi triển khai các dự án có quy mô lớn như dự án đường cao tốc, nhu cầu sử dụng vật liệu rất lớn, đặc biệt là vật liệu đắp nền, các mỏ hiện hữu của địa phương không đáp ứng, phải thực hiện việc mở mỏ mới.
Theo quy định của Luật Khoáng sản 2010, trình tự thủ tục để mở mỏ mới qua nhiều khâu, nhiều bước như: điều chỉnh, bổ sung quy hoạch thăm dò, khai thác và chế biến khoáng sản; lập đề án thăm dò khoáng sản; cấp giấy phép thăm dò khoáng sản; thực hiện công tác thăm dò khoáng sản; phê duyệt trữ lượng khoáng sản; lập dự án đầu tư hoặc báo cáo kinh tế kỹ thuật khai thác khoáng sản...
Thời gian hoàn thành thủ tục cấp phép khai thác nhanh nhất cũng mất từ 8 - 12 tháng, không thể đáp ứng tiến độ thi công các dự án.
Thi công cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn.
Giải quyết vấn đề này, khi triển khai dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 (giai đoạn 1), Chính phủ đã ban hành các Nghị quyết số 60 ngày 16/6/2021, số 133 ngày 19/10/2021 để giao mỏ cho nhà thầu trực tiếp khai thác.
Thế nhưng, trình tự, thủ tục vẫn phải thực hiện theo quy định của Luật Khoáng sản 2010, chỉ giải quyết được việc không phải đấu giá quyền khai thác khoáng sản nên vẫn mất nhiều thời gian.
Rút kinh nghiệm từ thực tiễn, khi triển khai dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 (giai đoạn 2) và các dự án quan trọng quốc gia, Bộ Xây dựng đã phối hợp với các bộ, ngành báo cáo cấp có thẩm quyền ban hành cơ chế đặc thù trong khai thác khoáng sản, giao mỏ cho nhà thầu khai thác mà không phải thực hiện thủ tục cấp phép; được nâng công suất khai thác các mỏ cát thuộc khu vực ĐBSCL và các mỏ đá đã cấp phép, đang hoạt động, còn thời hạn khai thác mà không phải lập dự án đầu tư điều chỉnh, đánh giá tác động môi trường hoặc giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết để các địa phương tổ chức triển khai thực hiện, góp phần đảm bảo nguồn cung ứng vật liệu, phục vụ các dự án.
Ngày 28/11/2023, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 106/2023/QH15 ngày 28/11/2023 để mở rộng phạm vi các dự án được áp dụng cơ chế đặc thù.
Với cơ chế đặc thù, các nhà thầu chỉ cần triển khai các thủ tục khảo sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng mỏ vật liệu, lập cam kết bảo vệ môi trường, trình Bản xác đăng ký khu vực, công suất, khối lượng, phương pháp, thiết bị và kế hoạch khai thác khoáng sản làm vật liệu thông thường của dự án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Sau khi được cấp Bản xác nhận khai thác, các nhà thầu có nghĩa vụ nộp thuế, phí, thuê mặt nước, cắm mốc giới khai thác, bố trí phương tiện, nhân lực để khai thác theo đúng nội dung tại Bản xác nhận.
"Thời gian thực hiện các thủ tục khai thác khoáng sản rút ngắn được khoảng 10 tháng theo quy định của Luật Khoáng sản do không phải cấp Giấy phép khai thác mỏ.
Các nhà thầu chủ động được nguồn cung và tránh tình trạng đầu cơ, nâng giá khi triển khai đồng loạt; Giảm được chi phí trung gian (lợi nhuận của doanh nghiệp khai thác).
Việc nâng công suất các mỏ thương mại cũng tạo thêm được nguồn cung ứng góp phần đẩy nhanh tiến độ thi công", Bộ Xây dựng đánh giá.
Cơ chế đặc thù giao mỏ trực tiếp cho nhà thầu khai thác được đánh giá là một trong các giải pháp then chốt góp phần thực hiện thành công mục tiêu 3.000 km đường bộ cao tốc vào năm 2025 (Ảnh minh họa).
Tiếp tục nghiên cứu cơ chế, đẩy nhanh tiến độ khai thác mỏ
Đề cập đến 20 dự án/dự án thành phần Bộ Xây dựng là cơ quan chủ quản được áp dụng cơ chế thí điểm đặc thù về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, Bộ cho biết, tính đến nay, hầu hết các dự án đã được địa phương cấp phép khai thác mỏ đặc thù, cơ bản đáp ứng tiến độ thi công, tạo đà về đích sớm.
Nhiều dự án đã hoàn thành, đưa vào khai thác sớm hơn từ 3 - 8 tháng so với kế hoạch như: Bãi Vọt - Hàm Nghi; Hàm Nghi - Vũng Áng; Vũng Áng - Bùng; Vân Phong - Nha Trang…
Ngoại trừ 5 dự án/dự án thành phần không áp dụng cơ chế đặc thù xuất phát từ nhiều nguyên nhân.
Cụ thể, dự án thành phần đoạn đoạn Vũng Áng - Bùng và Bùng - Vạn Ninh không áp dụng cơ chế đặc thù do điều phối cân bằng khối lượng đào đắp trong dự án.
Dự án cao tốc Dầu Giây - Tân Phú giai đoạn 1 khởi công ngày 19/8/2025 sau thời hạn Nghị quyết 106 còn hiệu lực nên không thể thực hiện các thủ tục cấp phép khai thác các mỏ cát theo cơ chế đặc thù.
Dự án đường Hồ Chí Minh đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận và dự án cầu Đại Ngãi trên QL60 thuộc danh sách được áp dụng chính sách khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, nhưng địa phương chỉ bố trí mỏ thương mại, không cấp mỏ theo cơ chế đặc thù.
Bộ Xây dựng cũng thẳng thắn nhìn nhận, do lần đầu áp dụng, một số nội dung cần tiếp tục nghiên cứu để thuận lợi hơn như: quy định các địa phương thực hiện trước công tác quy hoạch, khảo sát mỏ, thu hồi đất, xác định, công bố giá tại mỏ và ứng trước nguồn kinh phí địa phương để thực hiện, khi dự án có nhu cầu khai thác mỏ vật liệu thì hoàn trả kinh phí cho địa phương.
Nghị quyết của Chính phủ về các cơ chế, chính sách đặc thù cũng cần sớm ban hành để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về trình tự thủ tục cấp phép, nâng công suất các mỏ, khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản nhằm cung ứng cho các dự án…