Hiện nay nhiều tỉnh, thành phố công bố giá vật liệu không sát với thực tế cung cầu của thị trường. Đây chính là lỗ hổng để nhiều đơn vị cung ứng vật liệu lợi dụng để đầu cơ, nâng giá, trục lợi… Để hạn chế tình trạng này, PLO.VN giới thiệu bài viết của ông Đỗ Đức Thắng, Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng).
Theo quy định hiện hành, Sở Xây dựng công bố giá vật liệu xây dựng, thiết bị và các yếu tố chi phí khác theo định kỳ hàng tháng, quý. Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng các quy định trên bộc lộ một số tồn tại và hạn chế khiến đơn vị cung ứng vật liệu lợi dụng đầu cơ, nâng giá… làm chậm các dự án quan trọng quốc gia.
Có độ vênh lớn giữa giá công bố và giá bán
Theo báo cáo của các Ban Quản lý dự án, nhà thầu, đơn vị tư vấn thi công và các đơn vị sản xuất kinh doanh vật liệu thì có 5-6 nhóm tồn tại chính gây ra những bất cập trong công tác quản lý giá vật liệu, thiết bị, nhân công và máy thi công xây dựng, tiềm ẩn nguy cơ thất thoát, lãng phí lớn trong đầu tư xây dựng.
Ông Đỗ Đức Thắng, Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng. Ảnh: V.LONG
Thứ nhất, giá công bố thường chậm hơn giá thị trường, dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa giá công bố và giá bán thực tế đối với nhiều loại vật liệu, thiết bị, nhân công.
Thứ hai, doanh nghiệp phải bố trí bộ máy nhân sự để chạy đến 34 Sở Xây dựng tại các tỉnh thành để công bố giá, gây lãng phí nguồn lực xã hội.
Thứ ba, công tác quản lý và công bố giá vật liệu, thiết bị, máy xây dựng hiện thiếu cơ chế, chế tài quản lý và phối hợp quản lý của các cơ quan nhà nước về giá. Cơ quan quản lý nhà nước phải đi chép lại giá của doanh nghiệp trong khi thiếu cơ sở, công cụ, pháp lý để xác định và thẩm định quản lý giá. Tình trạng này được đánh giá là lỗi thời và là tiền đề cho thất thoát lãng phí lớn.
Giá vật liệu xây dựng được công bố hiện chưa sát với thực tế. Ảnh: N.D
Thứ tư, hệ thống cơ sở dữ liệu về giá còn phân tán, thiếu tính đồng bộ và khó khăn trong việc tra cứu, tổng hợp thông tin, gây cản trở cho việc quản lý và công bố giá hiệu quả.
Thứ năm, chính sách về quản lý chi phí chưa đồng bộ, thiếu cơ chế đảm bảo tính kịp thời và chính xác của thông tin giá, ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát chi phí tổng thể của dự án.
Nhằm khắc phục các tồn tại hạn chế nêu trên, chúng ta thấy việc công bố giá vật liệu, thiết bị, nhân công và máy thi công xây dựng cần phải có những thay đổi mang tính đột phá.
Hiện nhiều doanh nghiệp và đơn vị trực tiếp tham gia vào các dự án xây dựng cũng đã gửi các đề xuất, kiến nghị lên các cơ quan chức năng, trong đó có Bộ Xây dựng, nhằm tháo gỡ khó khăn và nâng cao hiệu quả công tác quản lý giá. Các kiến nghị này đa dạng, từ việc cập nhật đơn giá, định mức đến các giải pháp về quản lý chi phí, giá thành sản phẩm.
Trong đó, hầu hết các kiến nghị đều hướng đến việc Chính phủ cần phát triển một nền tảng Website quốc gia duy nhất để quản lý và công bố giá vật liệu, thiết bị, nhân công và máy thi công xây dựng, trong đó Bộ Xây dựng sẽ là cơ quan chủ trì quản lý nền tảng này. Sáng kiến trên rất phù hợp và mang tính thực tiễn cao.
Doanh nghiệp tự công bố giá, nhà nước hậu kiểm
Việc có nền tảng Website quốc gia sẽ hướng tới mục tiêu tạo lập một thị trường minh bạch, cắt giảm các thủ tục hành chính rườm rà và giảm chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp.
Nền tảng này nên thiết lập một quy trình đăng ký và niêm yết giá tự động, minh bạch, trong đó các doanh nghiệp sẽ được cấp mã số và quản lý tài khoản doanh nghiệp; tự động đăng nhập và công bố, điều chỉnh giá; chịu trách nhiệm toàn diện về giá; cập nhật giá theo thời gian thực; tra cứu và tìm kiếm thông tin minh bạch…
Thời gian qua, nhiều dự án giao thông chậm tiến độ do nhà thầu thi công cầm chừng vì giá vật liệu tăng cao, mỗi nơi mỗi kiểu. Ảnh: D.VIỆT
Website cũng là công cụ để cho các cơ quan quản lý nhà nước giám sát, kiểm tra và thẩm định thông tin giá, đảm bảo tính chính xác và minh bạch.
Quản lý giá đặc biệt là giá vật liệu nhân công máy thi công cần có sự thay đổi mạnh mẽ trong thời gian tới để khắc phục các tồn tại giúp cho cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư, nhà thầu đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.
Thêm vào đó, nó cũng giúp các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh vật liệu, thiết bị, nhân công xây dựng chủ động trong việc đăng ký niêm yết giá, rút gọn các thủ tục hành chính rườm rà, giảm chi phí tuân thủ của người dân doanh nghiệp trong việc đăng ký công bố giá.
Tuy nhiên, để xây dựng được một nền tảng, Bộ Xây dựng phải sớm tham mưu, trình ban hành hoàn thiện hệ thống pháp luật, cụ thể ở đây là Luật Xây dựng và các văn bản hướng dẫn, theo hướng việc công bố giá được thực hiện trên một nền tảng Website quốc gia duy nhất.
Thêm vào đó, chúng ta cần đưa ra các cơ chế, chế tài hoàn thiện, đầy đủ. Trong đó nêu rõ vai trò, trách nhiệm của Bộ Xây dựng (chủ trì), các Bộ ngành liên quan, các địa phương, cơ quan tài chính, thuế, hải quan... phối hợp.
Đặc biệt, pháp luật cần có quy định rõ ràng về vai trò, trách nhiệm, và thẩm quyền của chủ đầu tư, tư vấn, nhà thầu thi công, cùng với vai trò và trách nhiệm của các đơn vị sản xuất kinh doanh vật liệu, thiết bị, nhân công xây dựng.
Sự phối hợp đồng bộ và chặt chẽ giữa các bên liên quan trên sẽ đảm bảo tính thống nhất trong quản lý dữ liệu, chia sẻ thông tin và áp dụng các quy định một cách nhất quán trên phạm vi toàn quốc. Từ đó tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch hơn cho các doanh nghiệp và giảm thiểu chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp.
Về phía doanh nghiệp, cần chủ động nghiên cứu, áp dụng các công nghệ mới để tối ưu hóa chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và cung cấp thông tin giá cả minh bạch, chính xác.
Với cách làm như trên, chúng ta sẽ có tiền đề quan trọng để ngành xây dựng Việt Nam phát triển bền vững, đảm bảo hiệu quả đầu tư và góp phần vào sự phát triển chung của đất nước.
Thủ tướng yêu cầu xử lý nghiêm doanh nghiệp nâng giá, đầu cơ
Theo Bộ Xây dựng, hiện nay nhiều địa phương công bố giá vật liệu không sát với thực tế cung cầu của thị trường. Đây chính là lỗ hổng để nhiều đơn vị cung ứng vật liệu lợi dụng để đầu cơ, nâng giá, trục lợi…
Giữa tháng 6, Thủ tướng Phạm Minh Chính có công điện gửi Bộ trưởng các Bộ Công An, Xây dựng, Nông nghiệp và Môi trường, Công Thương và Chủ tịch UBND các tỉnh, thành yêu cầu tăng cường kiểm tra, xử hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá bất hợp lý vật liệu xây dựng.
Trong đó, người đứng đầu Chính phủ giao các tỉnh, thành phải công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng đảm bảo phản ánh đúng chi phí cấu thành và phù hợp với mặt bằng giá thị trường. Các vật liệu có biến động bất thường cần được công bố theo định kỳ hàng tháng, hoặc sớm hơn khi cần thiết.