Cơ hội từ “tấm vé xanh” của doanh nghiệp vật liệu

Uy tín tăng, sản lượng tiêu thụ tăng

Tháng 6/2025, Công ty CP Xi măng Vicem Hà Tiên đã được cấp 17 bản Tuyên bố sản phẩm môi trường (EPD) theo tiêu chuẩn của Thụy Điển cho các sản phẩm xi măng chủ lực.

Ông Nguyễn Quốc Thắng, Tổng giám đốc Công ty cho biết, trong xu thế toàn cầu hướng đến phát triển bền vững, giảm phát thải khí CO2, việc minh bạch hóa tác động môi trường qua báo cáo EPD đã trở thành tiêu chuẩn không thể thiếu đối với các doanh nghiệp, nhất là khi muốn xuất khẩu sang thị trường châu Âu, Hoa Kỳ, Úc…

Đối với Vicem Hà Tiên, EPD giúp doanh nghiệp chủ động tuân thủ các quy định môi trường trong nước và quốc tế, tránh các rào cản pháp lý tiềm tàng trong tương lai; xây dựng lòng tin với khách hàng, đối tác và các bên liên quan.

"Sau khi đạt chứng nhận EPD, công tác chào hàng thuận lợi hơn, lượng khách hàng tăng đáng kể. Sản lượng 10 tháng đầu năm 2025 đạt 5 triệu tấn, tăng 10% so với cùng kỳ năm trước", ông Thắng chia sẻ.

Cũng là một trong những doanh nghiệp đi đầu trong sản xuất bền vững, Saint-Gobain Việt Nam đã ra mắt sản phẩm DURAflex® Low carbon - tấm xi măng xanh đầu tiên sản xuất tại Việt Nam, có đánh giá vòng đời sản phẩm (LCA) theo tiêu chuẩn quốc tế. Sản phẩm này đã đạt chứng nhận EPD.

Theo ông Nguyễn Trường Hải, Tổng giám đốc Saint-Gobain Việt Nam, sản phẩm được sản xuất tại Nhà máy sản xuất tấm xi măng DURAflex ở Quảng Trị. Đây là nhà máy được đầu tư hệ thống lò hơi sử dụng nhiên liệu biomass tầng sôi công nghệ cao thay thế 100% nhiên liệu truyền thống.

DURAflex® Low carbon chỉ là một trong những sản phẩm của "hệ sinh thái giải pháp vật liệu nhẹ - Low carbon", hướng tới giảm phát thải ngay từ khâu sản xuất vật liệu xây dựng của Saint-Gobain.

Còn nhiều rào cản

Bà Nguyễn Thị Tâm, Giám đốc Trung tâm Thiết bị, môi trường và an toàn lao động (Viện Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng) cho biết, EPD có vai trò rất quan trọng với lĩnh vực vật liệu xây dựng.

Áp dụng EPD giúp doanh nghiệp chứng minh sản phẩm thân thiện với môi trường, đáp ứng yêu cầu của các công trình xanh trong và ngoài nước, đồng thời tăng cơ hội tham gia chuỗi cung ứng quốc tế.

Hiện một số doanh nghiệp lớn như Xi măng INSEE, Saint-Gobain, Jotun, Thép VAS… đã chủ động thực hiện công bố EPD cho sản phẩm của mình. Tuy nhiên, mới có khoảng hơn 40 báo cáo EPD của Việt Nam được đăng ký trên hệ thống quốc tế. Số lượng sản phẩm vật liệu xây dựng dù chiếm đa số, nhưng cũng đang ở con số khá khiêm tốn.

Theo bà Tâm, nguyên nhân do Việt Nam chưa có bộ dữ liệu về phát thải và tiêu thụ năng lượng đặc thù cho từng loại vật liệu, khiến doanh nghiệp phải sử dụng dữ liệu quốc tế. Điều này vừa tốn kém, vừa làm giảm độ chính xác của kết quả đánh giá.

Bên cạnh đó, việc thực hiện đòi hỏi nhiều nguồn lực về tài chính, nhân lực và chuyên môn, điều mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường khó áp dụng. EPD vẫn là hoạt động tự nguyện, chưa có cơ chế khuyến khích hoặc yêu cầu bắt buộc rõ ràng, nên nhiều doanh nghiệp chưa thấy được lợi ích trực tiếp trong ngắn hạn.

Dù là doanh nghiệp có nhiều sản phẩm vật liệu xanh, nhưng Công ty Xi măng INSEE Việt Nam cũng gặp những thách thức trong quá trình sản xuất và đưa sản phẩm ra thị trường.

Cần coi EPD là khoản đầu tư chiến lược

Để thúc đẩy phát triển các sản phẩm có chứng nhận EPD trong thời gian tới, bà Nguyễn Thị Tâm cho rằng, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Đầu tiên, cần xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý, tiêu chuẩn quốc gia về công bố EPD. Việt Nam đã ban hành TCVN ISO 14025, quy định các nguyên tắc chung về công bố môi trường sản phẩm. Tuy nhiên, để áp dụng cụ thể cho lĩnh vực vật liệu xây dựng, cần thêm các tiêu chuẩn khác hài hòa hơn với các tiêu chuẩn quốc tế.

Tiếp đó là phát triển cơ sở dữ liệu LCA nội địa, giúp doanh nghiệp có nguồn dữ liệu chính xác, phù hợp với điều kiện sản xuất trong nước; tổ chức các chương trình tập huấn, hướng dẫn thực hiện LCA và EPD; có chính sách khuyến khích tài chính, tín dụng xanh cho các doanh nghiệp tiên phong; tăng cường hợp tác quốc tế nhằm chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ và công nhận lẫn nhau về chứng nhận.

Chia sẻ kinh nghiệm, ông Nguyễn Quốc Thắng, Tổng giám đốc Vicem Hà Tiên cho biết, để đạt được chứng nhận này, đòi hỏi sự đầu tư về thời gian, nhân lực và tài chính. Các doanh nghiệp cần sớm xây dựng hệ thống quản lý dữ liệu sản xuất, tiêu thụ một cách có tổ chức. Phối hợp chặt chẽ với đơn vị tư vấn chuyên nghiệp để hiểu rõ hơn về các tiêu chuẩn EPD, tránh sai sót trong quá trình thẩm định.

Quan trọng hơn là cần xác định rõ mục tiêu kinh doanh, coi EPD là một khoản đầu tư chiến lược, dù chi phí ban đầu có thể lớn.