Tối ưu hóa năng lượng và vật liệu - chìa khóa giảm phát thải cho công trình xanh

Phát biểu tại Hội thảo, ông Lê Văn Kế - Phó Vụ trưởng Vụ KHCN, MT&VLXD khẳng định, phát triển công trình xanh là xu hướng tất yếu, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng "0" mà Việt Nam đã cam kết tại COP26.

Trong bối cảnh ngành Xây dựng là một trong những lĩnh vực tiêu thụ năng lượng và tài nguyên lớn, việc tối ưu hóa sử dụng năng lượng và vật liệu không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính, mà còn thúc đẩy đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng công trình và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Cụ thể, việc đẩy mạnh phát triển công trình xanh sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất và sử dụng vật liệu xanh, vật liệu tái chế, giảm tiêu thụ năng lượng, nước, vật liệu và giảm phát thải CO₂

Ông Lê Văn Kế cho biết, thực hiện định hướng của Chính phủ, Bộ Xây dựng đã triển khai nhiều chính sách quan trọng như Chiến lược phát triển VLXD Việt Nam đến năm 2030, định hướng 2050, Kế hoạch hành động ứng phó biến đổi khí hậu giai đoạn 2022-2030, và Quy chuẩn QCVN 09/BXD về công trình sử dụng năng lượng hiệu quả.

Bên cạnh đó, các chương trình truyền thông, đào tạo và tăng cường năng lực đã góp phần mở rộng mạng lưới công trình xanh trên toàn quốc.

Tính đến nay, Việt Nam đã có hơn 600 công trình xanh, với tổng diện tích sàn gần 17 triệu m², thể hiện nỗ lực mạnh mẽ của các cơ quan, doanh nghiệp và cộng đồng trong tiến trình chuyển đổi xanh, hướng tới phát triển bền vững ngành Xây dựng.

Vật liệu tuần hoàn - giải pháp then chốt giảm phát thải

Trong bối cảnh toàn cầu đối mặt với biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên, ngành Xây dựng - lĩnh vực tiêu thụ hơn 40% tài nguyên thiên nhiên và phát thải khoảng 37% lượng khí CO₂ toàn cầu - đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi mô hình phát triển theo hướng bền vững.

Ông Lê Cao Chiến - Phó Giám đốc Trung tâm Thiết bị, Môi trường và An toàn lao động (Viện VLXD - Bộ Xây dựng) cho biết, việc ứng dụng vật liệu tuần hoàn trong công trình xanh là giải pháp quan trọng giúp thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050, phù hợp với Kế hoạch hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn đến năm 2035.

Theo ông Chiến, vật liệu tuần hoàn không chỉ góp phần giảm khai thác tài nguyên, giảm phát thải khí nhà kính mà còn tạo giá trị mới thông qua tái sử dụng, tái chế, kéo dài vòng đời vật liệu và giảm chất thải xây dựng. Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như LEED, LOTUS, EDGE đã thúc đẩy quá trình này, trong đó tiêu chí về vật liệu chiếm tới 12-20% tổng điểm đánh giá công trình xanh.

Một số hướng đi nổi bật được nêu gồm: sử dụng vật liệu phản xạ năng lượng mặt trời giúp giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị; vật liệu cách nhiệt, cửa sổ tiết kiệm năng lượng nhằm tối ưu hiệu suất nhiệt công trình; và sản phẩm có nhãn môi trường (EPD), hàm lượng tái chế, hoặc thành phần hóa học minh bạch để đảm bảo an toàn sức khỏe và môi trường.

Ông Chiến nhấn mạnh, để mở rộng ứng dụng vật liệu tuần hoàn tại Việt Nam, cần hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, thúc đẩy cơ chế khuyến khích sản xuất và tiêu dùng bền vững, đồng thời tăng cường hợp tác giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu nhằm hướng tới ngành xây dựng xanh, tuần hoàn và phát triển bền vững.

Mang đến những giải pháp bền vững cùng ngành Xây dựng giảm phát thải CO₂, ông Lê Hữu Sang - Giám đốc Hỗ trợ vận hành Toàn cầu, Ngành Fiber Cement Saint - Gobain Việt Nam chia sẻ các nghiên cứu và giải pháp vật liệu nhẹ, có thể tái chế, góp phần trực tiếp giảm phát thải CO₂ trong xây dựng. Sản phẩm Duraflex Low Carbon của hãng giúp giảm 79% lượng khí CO₂ so với tường gạch xi măng truyền thống, đồng thời đạt các chứng nhận quốc tế như EPD, LCA, Green Label.
Bên cạnh đó, Saint-Gobain phát triển hệ giải pháp vách nhẹ, kính hiệu suất cao và vật liệu cách nhiệt - giúp giảm tải trọng công trình, tăng tốc độ thi công và tiết kiệm năng lượng trong quá trình vận hành. Đây là minh chứng rõ ràng cho xu hướng vật liệu xanh tuần hoàn đang được nhân rộng tại Việt Nam.

Theo ông Lê Hữu Sang, trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, ngành Xây dựng đang chịu áp lực chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình phát triển bền vững. Nắm bắt xu thế đó, Saint-Gobain Việt Nam đã tiên phong triển khai các giải pháp VLXD xanh, góp phần hiện thực hóa cam kết giảm phát thải khí nhà kính của Chính phủ.
Trong 5 năm qua, hơn 30% doanh thu của Saint-Gobain Việt Nam đến từ các sản phẩm mới có hàm lượng đổi mới và tính bền vững cao. Các công trình tiêu biểu như Hyatt Hồ Tràm, Bệnh viện Hồng Ngọc, Trung tâm Hội chợ Triển lãm Việt Nam, hay Nhà máy LG Display H3 đã lựa chọn vật liệu của Saint-Gobain trong hành trình giảm phát thải carbon.
Với định hướng là đối tác chiến lược trong việc giảm lượng khí thải Scope 3 cho công trình xây dựng, Saint-Gobain Việt Nam đang góp phần định hình xu hướng VLXD xanh và công trình tuần hoàn - nền tảng cho một ngành ây dựng phát triển bền vững, thân thiện môi trường và thích ứng với mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Hiệu quả năng lượng - đầu tư thông minh cho tương lai

Ở góc độ tiết kiệm năng lượng, ông Trịnh Ngọc Mẫn - đại diện Công ty CP Eurowindow trình bày giải pháp tối ưu lớp vỏ công trình với hệ cửa kính cách nhiệt hiệu suất cao.

Theo nghiên cứu mô phỏng, việc thay thế kính thông thường bằng kính Low-E có thể giảm 40–50% tổn thất năng lượng qua lớp vỏ, giúp tiết kiệm hàng tỷ đồng chi phí vận hành mỗi năm. Vì vậy, sử dụng kính cách nhiệt hiệu suất cao là giải pháp quan trọng giúp tiết kiệm năng lượng và giảm chi phí vận hành.

Cụ thể, kính hộp Low-E có hệ số truyền nhiệt U-value thấp và hệ số thu nhiệt mặt trời SHGC chỉ khoảng 0.21, giúp giảm nhiệt lượng xâm nhập vào mùa hè, hạn chế thất thoát nhiệt vào mùa đông, đồng thời đảm bảo độ chiếu sáng tự nhiên. Kết quả mô phỏng tại một công trình thực tế cho thấy, việc sử dụng kính cách nhiệt có thể giảm tới hơn 3,5 tỷ đồng chi phí vận hành điện năng mỗi năm so với phương án thông thường.
Đại diện Eurowindow cũng nhấn mạnh yếu tố kinh tế tuần hoàn, sử dụng vật liệu có thể tái chế gần như 100% như nhôm, kính, silicon và sơn giúp giảm thiểu chất thải xây dựng và các tác động tiêu cực đến môi trường trong suốt vòng đời công trình. Đây là hướng đi giúp công trình vừa hiệu quả năng lượng, vừa bền vững trong suốt vòng đời vận hành.

Theo ông Trịnh Ngọc Mẫn, giải pháp tổng thể của Eurowindow không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả năng lượng mà còn khẳng định vai trò tiên phong của doanh nghiệp Việt Nam trong thúc đẩy xây dựng xanh - phát triển bền vững.

Xi măng phát thải thấp - trụ cột giảm carbon của ngành vật liệu

Trong bối cảnh ngành xây dựng toàn cầu chiếm gần 39% lượng phát thải CO₂, Việt Nam đang đặt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính theo theo Quyết định số 1266/QĐ-TTg ngày 18/8/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển VLXD Việt Nam thời kỳ 2021-2030, định hướng đến năm 2050, ngành VLXD được xác định là một trong những lĩnh vực then chốt trong lộ trình chuyển đổi xanh và giảm phát thải khí nhà kính quốc gia, hướng tới các sản phẩm xanh và quy trình sản xuất bền vững.

Ông Nguyễn Công Bảo - Giám đốc Điều hành Công ty CP Xi măng Fico‑YTL (Fico-YTL) cho biết, doanh nghiệp đã xác định nghiên cứu và phát triển xi măng phát thải carbon thấp kết hợp đồng xử lý chất thải là trụ cột chiến lược trong hành trình giảm phát thải của ngành xi măng Việt Nam.

Theo thống kê, hơn 85% lượng CO₂ trong sản xuất xi măng phát sinh từ quá trình nung luyện clinker và đốt nhiên liệu hóa thạch. Fico-YTL đã triển khai đồng bộ các giải pháp: tối ưu hiệu suất năng lượng, tái sử dụng nhiệt thải, thay thế nguyên - nhiên liệu truyền thống bằng tro bay, xỉ và phụ gia khoáng, đồng thời ứng dụng chuyển đổi số và tự động hóa trong sản xuất.

Đáng chú ý, dòng sản phẩm ECOCem™ - xi măng phát thải carbon thấp do Fico-YTL nghiên cứu và phát triển - giúp giảm từ 30% đến 70% lượng phát thải CO₂ so với xi măng Portland truyền thống, đồng thời đáp ứng tiêu chuẩn TCVN, ASTM và đạt cấp Nhãn Xanh cao nhất của Hội đồng Công trình Xanh Singapore (SGBC). Sản phẩm này không chỉ sử dụng ít tài nguyên thiên nhiên hơn mà còn góp phần thúc đẩy công trình xanh tại Việt Nam.

Cùng với đó, Fico-YTL còn tiên phong đồng xử lý rác công nghiệp, rác nguy hại và bao bì thuốc bảo vệ thực vật, với tổng khối lượng xử lý năm 2024 đạt gần 40.000 tấn, đồng thời tận dụng hơn 360.000 tấn tro bay và xỉ làm nguyên liệu sản xuất. Nhờ vậy, lượng phát thải ròng của Fico-YTL đã giảm xuống 452 kg CO₂/tấn xi măng, thấp hơn đáng kể so với trung bình ngành.

Ông Nguyễn Công Bảo nhấn mạnh, để thúc đẩy sản xuất xanh, cần sớm ban hành tiêu chuẩn công trình xanh quốc gia bắt buộc, đồng thời yêu cầu báo cáo phát thải hàng năm đối với các ngành VLXD trọng điểm như xi măng và thép.

Ông Nguyễn Công Bảo đề xuất cần sớm ban hành Tiêu chuẩn Công trình Xanh quốc gia và cơ chế quản lý phát thải trong ngành VLXD. Trước hết, việc ban hành Tiêu chuẩn Công trình Xanh quốc gia cần được triển khai sớm, coi đây là lộ trình bắt buộc trong tiến trình chuyển đổi xanh của ngành Xây dựng, đặc biệt với các công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước và nhà ở dân dụng.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp kiến nghị cơ quan quản lý thiết lập cơ chế báo cáo phát thải khí nhà kính hằng năm, đồng thời phân bổ hạn ngạch phát thải cho các ngành VLXD trọng yếu như xi măng, thép, nhằm bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả trong kiểm soát phát thải.

Đại diện Fico-YTL cũng nhấn mạnh cần quy hoạch và cân đối cung - cầu xi măng trên phạm vi toàn quốc, hướng đến cơ cấu ngành phát triển bền vững, tránh tình trạng dư thừa công suất, bảo đảm mục tiêu giảm phát thải và phát triển xanh cho toàn ngành.

Doanh nghiệp đồng hành cùng chuyển đổi xanh

Tại Hội thảo, Ông Supakit Phucharohensilp - Giám đốc điều hành Khối sản xuất xi măng SCG Việt Nam chia sẻ thông tin về chiến lược phát triển vật liệu và giải pháp xây dựng thân thiện môi trường, hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng “0”.

Theo đại diện SCG, doanh nghiệp đã áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn và các công nghệ sản xuất tiên tiến để giảm phát thải CO₂, tiết kiệm năng lượng và tái sử dụng chất thải trong quá trình sản xuất xi măng. Đồng thời, SCG còn giới thiệu nhiều dòng sản phẩm VLXD xanh như xi măng ít clinker, gạch nhẹ, tấm cách nhiệt và giải pháp 3D hiện đại giúp tăng hiệu quả năng lượng cho công trình.

Hướng tới tương lai bền vững, SCG cam kết tiếp tục đồng hành cùng ngành Xây dựng Việt Nam trong hành trình chuyển đổi xanh, đóng góp vào mục tiêu quốc gia về phát triển VLXD xanh và công trình phát thải thấp.

Chia sẻ định hướng phát triển bền vững của tập đoàn sơn và chất phủ hàng đầu thế giới, hướng tới mục tiêu giảm 50% phát thải carbon trong toàn chuỗi giá trị đến năm 2030, ông Trương Tự Cường - đại diện Akzo Nobel Việt Nam cho biết, các dòng sản phẩm Dulux Professional với công nghệ KeepCool, EasyClean và Hybrid Mineral giúp giảm hấp thụ nhiệt, tiết kiệm năng lượng và tăng độ bền cho bề mặt công trình. Bên cạnh đó, dòng Dulux Aquatech mới giúp tiết kiệm đến 77% lượng vật liệu sử dụng, rút ngắn thời gian thi công và giảm phát thải trong quá trình sản xuất.

Với cam kết “Hợp tác vì tương lai bền vững”, Akzo Nobel không chỉ mang đến giải pháp sơn thân thiện môi trường mà còn hỗ trợ cộng đồng địa phương thông qua đào tạo nghề sơn và các chương trình giáo dục, góp phần lan tỏa giá trị xanh cho ngành Xây dựng Việt Nam.

Hướng tới chính sách đồng bộ thúc đẩy phát triển vật liệu bền vững

Tại Hội thảo, cuộc tòa đàm “Tư duy vòng đời trong xây dựng - Từ vật liệu, năng lượng đến vận hành bền vững”, các diễn giả đã cùng thảo luận về giải pháp giảm phát thải carbon trong toàn bộ chuỗi giá trị công trình từ thiết kế, vật liệu đến vận hành và tái chế.

Ông Lê Hữu Sang - Giám đốc Hỗ trợ vận hành Toàn cầu, Ngành Fiber Cement Saint - Gobain, cho rằng: “Vòng đời sử dụng là giai đoạn tiêu hao năng lượng lớn nhất, cũng là lúc vật liệu thể hiện giá trị thực.” Saint-Gobain hiện đầu tư mạnh cho R&D, phát triển các dòng vật liệu nhẹ, hiệu suất cao như thạch cao, kính tiết kiệm năng lượng, hệ tường - trần cách nhiệt, hướng đến trung hòa carbon và công trình xanh.

Ông Trương Tự Cường - Trưởng bộ phận Học viện Đào tạo Dulux và Phát triển Bền vững, Akzo Nobel nhấn mạnh vai trò của sơn và chất phủ trong việc kéo dài tuổi thọ vật liệu, giảm phát thải tới 20% trong suốt vòng đời công trình. Doanh nghiệp đang đẩy mạnh các giải pháp sơn xanh, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường, góp phần giảm phát thải trong giai đoạn vận hành.

Trong khi đó, ông Nguyễn Công Bảo - đại diện Fico-YTL, lại nhấn mạnh đến vấn đề nhãn xanh ECOCem là bước tiến trong chiến lược phát triển xi măng carbon thấp, ứng dụng công nghệ đồng xử lý và nguyên liệu thay thế. Đây là hai trụ cột giúp giảm phát thải CO₂ hiệu quả ngay từ khâu sản xuất.

Đại diện Eurowindow - ông Trịnh Ngọc Mẫn cho rằng, các giải pháp cửa và kính tiết kiệm năng lượng giúp tối ưu hiệu quả vận hành, giảm rác thải xây dựng và hỗ trợ kinh tế tuần hoàn với vật liệu tái chế từ nhôm, kính, gỗ - gần như 100%.

Ông Supakit Phucharoensilp (SCG) tập trung vào việc tích hợp ESG trong toàn bộ chuỗi cung ứng, từ ngói bê tông, xi măng đến vật liệu tái chế, đây là hướng đi giúp doanh nghiệp đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050, đồng thời mở rộng các sản phẩm đạt chuẩn xanh tại Việt Nam.

Cuối cùng, ông Pongpitch Jongsupangkarat - Quản lý Thiết kế Công trình Bền vững khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Tập đoàn Knauf cho rằng, chuyển đổi sang mô hình xây dựng công nghiệp hóa là yếu tố then chốt giúp tiết kiệm năng lượng và vật liệu. Với các giải pháp tường, trần nhẹ và thạch cao, Knauf hướng đến xây dựng mô hình “vật liệu - thi công - tái sử dụng” khép kín, góp phần hình thành hệ sinh thái công trình xanh hoàn chỉnh.

Các đại biểu thống nhất rằng, cùng với hành lang pháp lý phù hợp, việc nhân rộng các mô hình công trình xanh, phát triển sản phẩm vật liệu có chứng nhận môi trường, và chuyển giao công nghệ sạch sẽ là nền tảng quan trọng giúp Việt Nam đạt được cam kết Net Zero vào năm 2050.

Phát biểu tổng kết Hội thảo, ông Nguyễn Quang Hiệp - Viện trưởng Viện VLXD khẳng định: “Tối ưu hóa năng lượng và vật liệu chính là chìa khóa để hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Việc liên kết chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, viện nghiên cứu và doanh nghiệp sẽ tạo nên hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong xây dựng xanh tại Việt Nam.”

Ông Nguyễn Quang Hiệp cho rằng, Hội thảo “Tối ưu hóa sử dụng năng lượng, vật liệu xây dựng nhằm giảm thiểu phát thải trong công trình xanh” đã khép lại sau một buổi làm việc sôi nổi, hiệu quả. Các đại biểu tập trung thảo luận về chính sách, kinh nghiệm triển khai công trình xanh, cùng các giải pháp công nghệ, vật liệu phát thải thấp như xi măng, kính và lớp phủ tiết kiệm năng lượng. Những ý kiến, tham luận và đề xuất tại Hội thảo được xem là nguồn tư liệu quan trọng giúp cơ quan quản lý, nhà nghiên cứu và doanh nghiệp có thêm cơ sở thực tiễn hoàn thiện chính sách, tiêu chuẩn kỹ thuật và cơ chế khuyến khích phát triển công trình xanh tại Việt Nam.

Hội thảo đã cho thấy sự đồng thuận mạnh mẽ giữa cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp trong việc phát triển công trình xanh. Những sáng kiến về vật liệu tuần hoàn, xi măng ít phát thải và giải pháp tiết kiệm năng lượng không chỉ góp phần giảm phát thải khí nhà kính mà còn mở ra hướng đi mới cho ngành Xây dựng Việt Nam bền vững, cạnh tranh và thân thiện với môi trường.