Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng tại Văn bản số 11023/VPCP-CN ngày 13/11/2018 về công tác quản lý, cấp phép hoạt động khoáng sản làm vật liệu xây dựng của tỉnh Hòa Bình tại khu vực mỏ đá Lộc Môn, xã Trung Sơn, xã Cao Dương, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình theo đề nghị của UBND tỉnh Hòa Bình tại Báo cáo số 317/BC-UBND ngày 23/10/2018, giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và các cơ quan liên xem xét, nghiên cứu, đề xuất biện pháp giải quyết.
Đến ngày 22/11/2018, Bộ Xây dựng có Văn bản số 2947/BXD-VLXD đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường cho ý kiến và đề xuất biện pháp giải quyết theo ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng tại Văn bản số 11023/VPCP-CN nêu trên. Đến ngày 28/01/2019, Bộ Xây dựng vẫn chưa nhận được ý kiến của Bộ Tài nguyên và Môi trường, do đó Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng Chính phủ một số nội dung.
Các nội dung UBND tỉnh Hòa Bình báo cáo, kiến nghị như sau: Căn cứ Luật Khoáng sản hiện hành tại thời điểm, các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan; quy hoạch thăm dò, khai thác và chế biến khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường từ năm 2005, UBND tỉnh Hòa Bình đã xem xét, chấp thuận chủ trương, cấp giấy phép hoạt động khoáng sản (thăm dò, khai thác) cho 07 tổ chức với tổng diện tích 92,97ha tại khu vực núi Lộc Môn thuộc xã Trung Sơn và xã Cao Dương, huyện Lương Sơn.
Tại thời điểm UBND tỉnh Hòa Bình xem xét chủ trương, cấp phép hoạt động khoáng sản đã xác định vị trí, địa điểm đề xuất thực hiện dự án của các đơn vị không nằm trong Quy hoạch 105. Do mỏ đá Lộc Môn được quy hoạch là khu vực dự trữ cho công nghiệp xi măng theo tọa độ trung tâm, chưa có tọa độ khép góc, vị trí giới hạn diện tích cụ thể trên bản đồ. Tuy nhiên, sau khi được đồng ý về chủ trương hoạt động khoáng sản, các đơn vị phải mất một khoảng thời gian từ 01 đến 03 năm để thực hiện và hoàn thiện các thủ tục theo đúng trình tự của pháp luật về khoáng sản để được cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản theo quy định. Do đó, dẫn đến hiện trạng các mỏ được cấp phép nằm vào quy hoạch dự trữ cho công nghiệp xi măng theo Quy hoạch 1065 được ban hành vào ngày 09/7/2010.
Ngày 09/7/2010, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh, bổ sung quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản làm xi măng tại Việt Nam đến năm 2020 tại Quy hoạch 1065. Theo đó, mỏ đá Lộc Môn được điều chỉnh, bổ sung quy hoạch là khu vực dự trữ cho nhu cầu sản xuất mở rộng và đầu tư mới là 220ha (tọa độ hiển thị tương ứng xác định trên bản đồ lại có diện tích là 373ha).
Tại Quy hoạch 105, Quy hoạch 1065 không quy định hướng dẫn trong trường hợp quyết định dành cho mục đích khác có hiệu quả cao hơn trong phần quy hoạch các mỏ khoáng sản dự trữ cho công nghiệp xi măng phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ, dẫn đến hiện trạng các mỏ được cấp phép nằm vào quy hoạch dự trữ cho công nghiệp xi măng theo Quy hoạch 1065, khi khép góc toạ độ.
Những năm qua hoạt động khai thác và chế biến khoáng sản đá vôi trên địa bàn tỉnh Hòa Bình đã và đang là một trong những ngành công nghiệp của tỉnh, cung cấp vật liệu xây dựng cho vùng và các tỉnh lân cận; hoạt động sản xuất của các đơn vị này ổn định, đã và đang tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động tại địa phương; nguồn thu từ thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường, tiền cấp quyền khai thác khoáng sản... là một trong những nguồn thu chính của ngân sách địa phương; để phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tránh bị phá sản và thống nhất về số liệu diện tích giữa 220ha và 373ha tại Quy hoạch 1065 (giảm trừ khoảng 100ha cho các mỏ khoáng sản đá vôi làm vật liệu xây dựng thông thường đã cấp phép). Đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho phép điều chỉnh các khu vực đã cấp phép nêu trên ra khỏi quy hoạch thăm dò, khai thác, dự trữ khoáng sản làm xi măng theo Quyết định số 1065/QĐ-TTg ngày 09/7/2010 của Thủ tướng Chính phủ.
Bộ Xây dựng trả lời vấn đề này như sau:
Căn cứ theo Luật khoáng sản số 46/2005/QH11 ngày 14/6/2005; Luật khoáng sản số 60/2010/QH12 ngày 17/11/2010; Nghị định số 160/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật khoáng sản và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật khoáng sản; Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật khoáng sản; Quyết định số 105/2008/QĐ-TTg ngày 21/7/2008 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch thăm dò khai thác và sử dụng khoáng sản làm xi măng ở Việt Nam đến năm 2020; Quyết định số 1065/QĐ-TTg ngày 09/7/2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh, bổ sung Quy hoạch thăm dò khai thác và sử dụng khoáng sản làm xi măng ở Việt Nam đến năm 2020, theo Bộ Xây dựng, về nội dung số 1 và 2, tại thời điểm UBND tỉnh Hòa Bình cấp các Giấy phép hoạt động khoáng sản, trách nhiệm của UBND tỉnh được quy định tại điểm b, khoản 1 Điều 56 Luật khoáng sản số 46/2005/QH11 ngày 14/6/2005: “UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cấp... giấy phép khai thác, giấy phép chế biến khoáng sản đối với khu vực đã được điều tra, đánh giá hoặc thăm dò, phê duyệt trữ lượng khoáng sản mà không nằm trong quy hoạch khai thác, chế biến khoáng sản của cả nước đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt hoặc không thuộc diện dự trữ tài nguyên khoáng sản quốc gia”.
Đồng thời, trách nhiệm của UBND tỉnh Hòa Bình được quy định tại Nghị định số 160/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng sản và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Khoáng sản. Cụ thể, tại điểm c, khoản 1 Điều 12 quy định: “Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản của địa phương phải phù hợp với quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản của cả nước đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt”. Tại khoản 2, Điều 45 quy định “UBND cấp tỉnh chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan kiểm tra, làm rõ diện tích dự kiến cấp giấy phép thăm dò để khai thác khoáng sản hoặc diện tích khai thác khoáng sản hoặc diện tích xây dựng nhà máy chế biến khoáng sản”.
Theo Quyết định số 105/2008/QĐ-TTg ngày 21/7/2008 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch thăm dò khai thác và sử dụng khoáng sản làm xi măng ở Việt Nam đến năm 2020 (Quy hoạch 105), trách nhiệm của UBND tỉnh được quy định tại điểm b, c khoản 5 Điều 2: Tổ chức quản lý, giám sát việc thực hiện quy hoạch thăm dò, khai thác làm nguyên liệu sản xuất xi măng, bảo đảm không chồng chéo với các quy hoạch khác trên địa bàn. Tổ chức quản lý và bảo vệ tài nguyên khoáng sản làm nguyên liệu xi măng trên địa bàn khi mỏ chưa có chủ; ngăn ngừa tình trạng khai thác trái phép.
Theo Quyết định số 1065/QĐ-TTg ngày 09/7/2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh, bổ sung quy hoạch thăm dò khai thác và sử dụng khoáng sản làm xi măng ở Việt Nam đến năm 2020 (Quy hoạch 1065), trách nhiệm của UBND tỉnh được quy định tại khoản 3, Điều 2: Tổ chức quản lý, giám sát việc thực hiện quy hoạch thăm dò, khai thác làm nguyên liệu sản xuất xi măng, bảo đảm không chồng chéo với các quy hoạch khác trên địa bàn; Thông báo với cơ quan quản lý quy hoạch trong quá trình điều chỉnh diện tích, ranh giới không đúng với quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản làm nguyên liệu xi măng đã được phê duyệt; Không cấp phép làm vật liệu xây dựng thông thường đối với các mỏ khoáng sản đã nằm trong quy hoạch, các mỏ khoáng sản có đủ tiêu chuẩn làm nguyên liệu sản xuất xi măng; Định kỳ, rà soát công tác cấp giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng do tỉnh cấp phép báo cáo Bộ Xây dựng, đồng thời có biện pháp tổ chức quản lý và bảo vệ các mỏ khoáng sản đã được quy hoạch và tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện giấy phép đã được cấp và việc khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường nhằm phát hiện, xử lý kịp thời các sai phạm, ngăn ngừa tình trạng khai thác trái phép trên địa bàn.
Về nội dung số 3, theo Bộ Xây dựng, tọa độ, diện tích Quy hoạch 1065 của Thủ tướng Chính phủ là đúng theo đề nghị của UBND tỉnh Hòa Bình cung cấp tại Văn bản số 1076/UBND-ĐT ngày 31/7/2009 (có văn bản kèm theo).
Trả lời về nội dung số 4 và 5, Bộ Xây dựng cho biết, việc điều chỉnh đưa ra ngoài quy hoạch khoáng sản làm nguyên liệu sản xuất xi măng được quy định tại điểm d, khoản 1 Điều 2 Quy hoạch 1065: “Báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định điều chỉnh đưa ra ngoài quy hoạch thăm dò, khai thác và quy hoạch dự trữ đối với các mỏ khoáng sản không đủ tiêu chuẩn làm nguyên liệu sản xuất xi măng”.
Như vậy, 07 Giấy phép hoạt động khoáng sản do UBND tỉnh Hòa Bình đã cấp tại khu vực mỏ đá vôi làm nguyên liệu sản xuất xi măng Lộc Môn nêu trên chỉ có 01 Giấy phép với diện tích là 5,0ha cấp trước khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch 105 (Giấy phép số 60/QĐ-UBND ngày 29/6/2007); 06 Giấy phép UBND tỉnh Hòa Bình đã cấp với tổng diện tích chồng lấn vào Quy hoạch 1065 của Thủ tướng Chính phủ với tổng diện tích 68,84ha là chưa đúng thẩm quyền cấp phép của tỉnh, bao gồm các Giấy phép: số 74/QĐ-UBND ngày 28/10/2009, số 98/QĐ-UBND ngày 10/12/2009, số 08/QĐ-UBND ngày 14/01/2011, số 55/QĐ-UBND ngày 10/5/2011, số 73/QĐ-UBND ngày 28/12/2012, số 87/QĐ-UBND ngày 30/6/2011 do khu vực mỏ đá vôi Lộc Môn chưa được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận đưa ra khỏi quy hoạch khoáng sản làm xi măng.
Về trách nhiệm quản lý Nhà nước của Bộ Tài nguyên và Môi trường, căn cứ khoản 8 Điều 63 Nghị định số 160/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật khoáng sản và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật khoáng sản quy định “Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định mẫu đơn, mẫu giấy phép hoạt động khoáng sản và bản đồ khu vực xin cấp giấy phép hoạt động khoáng sản”. Tại khoản 1 Điều 72 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật khoáng sản quy định “Bộ Tài nguyên và Môi trường chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan hướng dẫn thi hành Nghị định này”. Tại khoản 2, Điều 49, Luật khoáng sản 2010 quy định “Tổ chức, cá nhân thăm dò khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp giấy phép của UBND cấp tỉnh phải nộp báo cáo kết quả thăm dò khoáng sản kèm theo quyết định phê duyệt trữ lượng khoáng sản cho UBND cấp tỉnh và Bộ Tài nguyên và Môi trường”.
Từ các nội dung của UBND tỉnh Hòa Bình báo cáo, đề xuất; trách nhiệm quản lý Nhà nước về khoáng sản của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Xây dựng đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao: UBND tỉnh Hòa Bình làm rõ trách nhiệm quản lý Nhà nước về việc cấp các Giấy phép hoạt động khoáng sản chồng lấn vào Quy hoạch 1065 của Thủ tướng Chính phủ đối với mỏ đá vôi Lộc Môn làm nguyên liệu sản xuất xi măng, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Cuối cùng, Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn UBND tỉnh Hòa Bình đối với việc cấp Giấy phép hoạt động khoáng sản tại mỏ đá vôi Lộc Môn làm nguyên liệu sản xuất xi măng và 07 Giấy phép hoạt động khoáng sản làm vật liệu xây dựng đã được UBND tỉnh Hòa Bình cấp phép theo quy định của pháp luật về khoáng sản.